Studia Historica Gedanensia o nietolerancji

Prześladowania, represje, niechęć wobec odmienności występowały w różnych epokach historycznych stanowiąc stałe elementy przeszłości.

We współczesnym świecie brak poszanowania dla odrębności narodowej, etnicznej, kulturowej, religijnej, rasowej, płciowej, a nawet seksualnej stanowi powód do krytyki, negatywnych ocen i reakcji.

Jednak dyskryminacja oraz nietolerancja wciąż są obecne i występują w różnych przejawach ludzkiego działania, zaś osoby wyłamujące się z zachowań konformistycznych i tego, co uznaje się za tzw.„normę społeczną” nieustannie poddawane są krytyce, a nawet działaniom opresyjnym.

Ciągłość, trwałość i aktualność tych problemów prezentował film z roku 1916 w reżyserii D. W. Griffitha pt. „Nietolerancja”. Nawiązując do czterech wydarzeń historycznych przedstawiał zagrożenia wynikające z braku poszanowania dla odmienności, będąc jednocześnie znakiem protestu przeciw postawom nietolerancji oraz niesprawiedliwości.

Głównym założeniem obecnie planowanego tomu „Studia Historica Gedanensia” jest prezentacja i próba analizy problemu i przejawów nietolerancji w odniesieniu do różnych obszarów życia: religijnego, politycznego, społecznego i obyczajowego, przyjrzenie się jej różnym formom i przejawom na przestrzeni dziejów.
Interesujące będzie ukazanie postaw i zachowań nietolerancyjnych w stosunku do różnych grup i osób na przestrzeni dziejów. Będzie to już kolejna, czwarta edycja tego zbioru studiów. „Studia Historica Gedanensia” to wydawnictwo ciągłe, którego kontynuacja odbywa się w cyklu rocznym.

Z postulowanych zagadnień warto zwrócić uwagę na nietolerancję religijną, która, od stuleci, przybierając różne formy, jest obecna i dzisiaj na wielu płaszczyznach życia.

Równie ciekawym tematem są odmienności kulturowe i obyczajowe oraz ich wpływ na wzajemne relacje różnych grup, społeczności, narodów, które w wyniku określonych warunków historycznych egzystowały obok siebie lub razem ze sobą. Postawy wobec wielonarodowości i wielokulturowości nieraz wyzwalały skrajne uczucia i emocje oraz prowadziły do eskalacji nietolerancji i dyskryminacji.

Oprócz tych zagadnień w obszarze nietolerancji i dyskryminacji pozostają problemy dotyczące grup i osób, wobec których stosuje się określenie „wykluczonych”. Dotyczy to tych, których rola i znaczenie były pomijane lub w sposób znaczący marginalizowane nie tylko ze względu na religię, wyznanie czy kulturę. Istotnymi czynnikami, które wpływały na ograniczanie znaczenia ich udziału w różnych wydarzeniach były: pochodzenie, status w strukturze społecznej, płeć, kolor skóry oraz orientacja seksualna.

Należy również podkreślić, że interesującą problematyką jest zagadnienie nietolerancji wynikającej z różnic politycznych, przekonań i poglądów.

Wśród całej różnorodności proponowanych bloków tematycznych nie można także zapomnieć o prawach człowieka i obywatela, których źródła tkwią w sprzeciwie wobec nietolerancji, braku wolności i równości. Sankcjonowane i uznawane przez organizacje międzynarodowe, m. in. ONZ i UE, stanowią podstawę egzystencji politycznej i społecznej odmiennych i zróżnicowanych społeczności.

Pośród grupy tematów artykułów do niniejszego tomu należy podjąć i takie, które wskazywałyby na okoliczności, które wpływały na kształtowanie się tolerancji oraz poszerzanie jej granic na różnych polach. Odnosi się to do instytucjonalnych rozwiązań państwowych, jak i kościelnych, aktów prawnych regulujących różne aspekty związane z tolerancją. Dotyczy to również kształtowania się świadomości tolerancji w relacjach społecznych i w życiu codziennym. Z drugiej jednak strony należy poddać refleksji problem jak daleko powinny sięgać granice tolerancji oraz w jaki sposób określać jej kryteria?

Zaproszenie do podjęcia proponowanej tematyki i nadsyłania prac (artykułów, materiałów źródłowych, recenzji) kierowane jest do szerokiego grona środowiska naukowego, w tym do pracowników Instytutu Historii Uniwersytetu Gdańskiego, przedstawicieli innych dyscyplin humanistycznych jak historia sztuki, kulturoznawstwo, filologie, badaczy różnych dziedzin nauki i z różnych ośrodków naukowych, jak również do doktorantów i magistrantów.

Propozycje tematów należy nadsyłać do dr Anny Łysiak-Łątkowskiej do końca października 2011 r., natomiast gotowe teksty do końca 2011 r. Dane kontaktowe: dr Anna Łysiak-Łątkowska: [email protected] Redakcyjny SHG: prof. Tadeusz Stegner – przewodniczący, prof. Beata Możejko, prof. Grzegorz Berendt.