Polskie czasopisma historyczne w Sieci
Zaledwie kilka polskich czasopism historycznych jest dostępnych on-line. Pozostaje mieć nadzieję, że w przyszłości stanie się to regułą, a nie wyjątkiem.
W zasobach polskich bibliotek cyfrowych można odnaleźć stare roczniki różnych periodyków z „Kwartalnikiem Historycznym” na czele (numery z lat 1887-1914 są dostępne w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej, publikacje numerów do lat 50. XX w. zapowiedziała Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa). A jak wygląda sytuacja z obecnie wydawanymi czasopismami?
Często udostępniane są spisy treści zawartości poszczególnych numerów – przykładowo „Kwartalnika Historycznego” od 2001, „Kwartalnika Historii Materialnej” od 1993, a „Śląskiego Kwartalnika Historycznego «Sobótka»” od 2008 roku. Najlepiej pod tym względem prezentuje się „Nasza Przeszłość”. Na stronie internetowej mamy dostęp do bibliografii wszystkich tomów wydawanego od 1946 roku czasopisma, poświęconego historii Kościoła i kultury katolickiej w Polsce.
Niektóre czasopisma są dostępne w całości lub niemal w całości w internecie. Świetnie wygląda strona internetowa wydawanych od 1998 roku „Studia Judaica”, gdzie można zapoznać się ze wszystkimi numerami tego periodyku. W Śląskiej Bibliotece Cyfrowej dostępny jest „Pamiętnik Cieszyński”, wydawany przez cieszyński oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego. Z dwudziestu tomów, które ukazały się w latach 1961-2005, brakuje tylko ostatniego. W Pedagogicznej Bibliotece Cyfrowej można znaleźć cztery tomy (z lat 2001-2004) „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historica”.
Pytanie, która droga jest najlepsza? Moim zdaniem redakcje polskich naukowych czasopism historycznych powinny zdecydować się na publikacje obok wersji drukowanych także elektronicznych. Tego typu periodyki są pisane w zasadzie przez naukowców dla naukowców, zatem dochody z ich sprzedaży są niewielkie. Autorzy rozpraw czy artykułów nie otrzymują zazwyczaj wynagrodzenia, więc publikacja wersji on-line nie wiąże się z dodatkowymi kosztami dla wydawcy. Nie ma za to problemu ze wskazaniem zalet takiego rozwiązania. W tym wypadku nie jest najważniejsza pewna wygoda w pracy naukowej, która związana jest z każdym udostępnieniem danego źródła czy opracowania w wersji on-line. Chodzi tutaj o coś innego: o ułatwienie wejścia poszczególnych ustaleń w obieg naukowy. Oczywiście, taki „Kwartalnik Historyczny” jest dostępny nawet w niewielkich ośrodkach, ale nieraz wyniki badań publikowanych w mniejszych periodykach pozostają latami niezauważone przez literaturę przedmiotu.
Artykuły w sieci nie muszą ukazywać się jednocześnie z wydaniem papierowym. Ciekawą zasadę przyjęto w „Śląskich Studiach Historyczno-Teologicznych”, gdzie wersja elektroniczna ukazuje się trzy numery (czyli półtora roku) później niż wersja drukowana. Najważniejsze jednak, aby w ogóle polskie czasopisma historyczne były dostępne on-line nawet po upływie 2-3, a nie kilkudziesięciu lat od publikacji. Przy okazji wskazane byłoby utworzenie internetowej listy bieżących czasopism historycznych razem z odnośnikami do ich cyfrowych wersji.
• • •
Kategorie: Komentarze Zasoby
Skrócony link: Kopiuj adres odnośnika
Zobacz też
O ile nie zaznaczono inaczej tekstowa treść tego artykułu jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Unported.
Moim zdaniem poważnym przeoczeniem jest pominięcie kulturoznawczo – historycznego czasopisma „Kultura i Historia” http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/ , które bezpłatnie udostępniane jest w sieci od 2001 roku. Za publikacje w czasopiśmie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego przyznało w 2010 roku 9 punktów. Z tego co się orientuje było to pierwsze polskie czasopismo naukowe ukazujące się w Internecie.
Michael Morys-Twarowski wyraził nadzieję, że dostęp do polskich czasopism historycznych w internecie stanie się regułą. Razem z koleżankami i kolegami z projektu Bazhum (http://bazhum.muzhp.pl) podzielam tę nadzieję. Staramy się spełniać związane z nią oczekiwania. Dlatego już dziś dostępna jest w nieograniczony sposób pełnotekstowa zawartość “Przeglądu Historycznego” z lat 1999-2006 [http://bazhum.icm.edu.pl/bazhum/details/journal/journal.nav?id=bwmeta1.element.element-mhp-e5ccc7d5-daf7-4d73-bc1d-62932ec32a75&cid=bj4430] – jednego z najstarszych i najbardziej interesujących polskich czasopism historycznych. Czynimy wysiłki, aby udostępnić w sieci m.in. pełną treść tego czasopisma, które niedawno obchodziło jubileusz wydania setnego rocznika.
Warto przypomnieć, że baza Bazhum pełni funkcję wartościowej pomocy w przeprowadzaniu kwerend w polskich czasopismach humanistycznych i społecznych. Za przykład może służyć choćby wspomniana przez autora “Nasza Przeszłość”, której bibliografia do 2005 roku jest opracowana w naszej bazie w sposób ustrukturyzowany i jest całkowicie przeszukiwalna.
Autor zapomniał o „Pracach Historyczno-Archiwalnych”, roczniku wydawanym przez Archiwum Państwowe w Rzeszowie. W całości w sieci: http://www.reprocentrum.pl/archiwum_rzeszow/
W artykule chodziło mi o „internetowe odbicia” czasopism drukowanych, stąd pominięcie „Kultury i Historii” było zabiegiem świadomym, choć może nie do końca trafnym.
Wyliczenie czasopism ma charakter przykładowy i nie rości sobie prawa do bycia wyczerpującym. Z udostępnieniem „Przeglądu Historycznego” i „Prac Historyczno-Archiwalne” to świetna sprawa, oby jak najwięcej czasopism szło w tym kierunku.