Wikipedia jako filar edukacji w Polsce

Na edukacyjnym blogoidzie Agory znalazłem niedawno dane: w badaniach 2009 roku 54 proc. studentów uczelni publicznych i 72 proc. niepublicznych przyznało się, że pisząc pracę licencjacką lub magisterską korzystało głównie z Wikipedii. W 2007 roku było to odpowiednio 34 i 57 proc. Powszechne jest kopiowanie całych zdań z tej internetowej encyklopedii, oczywiście bez dodawania przypisów informujących o zastosowaniu cytatu. I dalej: w 2009 r. Internet jako źródło informacji podało 44 proc. autorów magisterek w uczelniach publicznych i 62 proc. na niepublicznych. Najczęściej na kierunkach humanistycznych.

Wikipedia staje się jednym z filarów polskiej edukacji. Zacytowane wyżej wyniki badań opisują co prawda zachowania studentów, ale z dużą dozą pewności można uznać, że podobnie – jeśli nie gorzej – jest w gimnazjach i liceach. Jako niezbędny element systemu kształcenia Wikipedia udostępnia za darmo treści, które w prosty sposób mogą być przetworzone na niezliczone pseudoprace dyplomowe i zaliczeniowe. Jakość nie jest tu najważniejsza, nie zawsze przecież warto zwracać na nią uwagę…. System funkcjonuje nadal, a jego trwanie zapewniają redaktorzy Wiki albo ci, którzy swoje – często już w oparciu o Wiki tworzone (i ocenione) prace – republikują w serwisach takich jak sciaga.pl

Można przygotować kilka dużych artykułów na temat przyczyn takiego stanu, słusznie krytykując niewydolny system edukacji skoncentrowany głównie na produkcji absolwentów, zapełniających potem (szczególnie w przypadku kierunków humanistycznych) szeregi bezrobotnych. Jednak może warto zastanowić się, dlaczego – oprócz standardowego lenistwa i braku czasu – studenci korzystają z Wikipedii? Jak radzą sobie z tym problemem uczelnie?

Problem w tym, że z Wikipedii rzeczywiście czasem można, a nawet należy skorzystać pisząc pracę naukową. Proszę spróbować napisać tekst np. o religiach parodystycznych (parody religion) funkcjonujących w Internecie bez początkowego riserczu na stronach Wiki. Albo bez Wikipedii opisać najważniejsze fenomeny YouTube, zastanawiając się nad źródłami ich popularności. Jeśli uznamy, że artykuł w Wiki jest jakąś formą kolektywnego opisywania rzeczywistości, już sam ten fakt może być inspiracją do wielu ciekawych naukowych obserwacji: w jaki sposób definiowane są hasła, jakiego języka używa się do opisywania kontrowersyjnych pojęć, jakie są schematy dyskusji użytkowników-redaktorów?

Lisa Spiro, autorka wspaniałego bloga Digital Scholarship in the Humanities podjęła w jednym z wpisów temat wykorzystania Wikipedii w pracach naukowych. Pani Spiro sprawdziła ilość cytowań Wikipedii w artykułach naukowych publikowanych w popularnych bazach Project Muse i JSTOR.

111 of the sources (66.5%) are what I call “straight citations”—citations of Wikipedia without commentary about it–while 56 (34.5%) comment on Wikipedia as a source, either positively or negatively. 14.5% of the total citations come from literary studies, 14% from cultural studies, 11.4% from history, and 6.6% from law.

Oczywiście dominującym modelem korzystania z Wikipedii w pisaniu prac zaliczeniowych jest jednak proste kopiowanie, w którym szczytem innowacyjności i autorskiej refleksji bywa zmiana szyku wyrazów w skopiowanych zdaniach. Jednak Wiki może być dobrym interfejsem do wiedzy, miejscem, w którym zaczynamy poszukiwanie informacji (pojęcia, nazwiska, daty). Ostateczne definicje czy dane uzyskujemy już w innych źródłach – w monografiach czy czasopismach naukowych (także dostępnych w Sieci).

Jak w takiej sytuacji zachowują się uczelnie? Czy wdrażanie systemów takich jak plagiat.pl to jedyne i wystarczające rozwiązanie? Myślę, że równie ważne jest czytelna komunikacja określonych zasad przygotowywania prac zaliczeniowych. Taka jak w przypadku tego kursu realizowanego na UCSB.

Warto zwrócić uwagę również na popularność internetu jako źródła informacji dla studentów piszących prace. Tych trendów nie da się odwrócić – to ważny argument za jak najsilniejszą obecnością publikacji naukowych online oraz ich powszechną dostępnością (wdrażanie modelu Open Access w czasopismach naukowych).

• • •

Kategorie: Internet