Formy upamiętnienia

Brenda Brathwaite zbudowała grę, w której nieświadomi gracze rywalizują w upychaniu pionków (symbolizujących Żydów) w plastikowe modele wagonów bydlęcych. Kiedy pociągi odjeżdżają w kierunku obozów zagłady rozgrywka się kończy… Na ile etyczne jest projektowanie gier opartych o historię Zagłady? Czy w ogóle można mówić tu o efekcie edukacyjnym?

Przemoc i śmierć jest niezbywalnym elementem historii. Czasem wydaje się nawet, że wypełnia ją spychając na margines jakiekolwiek dobro. Jak o takiej historii opowiadać dzieciom?

Media stają się coraz ważniejszym nośnikiem wiedzy o przeszłości i źródłem wzorów jej interpretacji. Oprócz telewizji, prasy i radia główną rolę pełnią tutaj filmy fabularne. Dla młodych ludzi bardzo ważny jest internet.

Celem historii ratowniczej powinno być ratowanie względnie zamkniętych fragmentów przeszłości przed zagrożeniem utraty dla szeroko pojętego dziedzictwa. Historia ratownicza powinna stosować „aktywne” metody zabezpieczania przeszłości, w ramach których należy przywracać zbadaną, opisaną, zarchiwizowaną oraz zinterpretowaną przeszłość jej prawowitym właścicielom z wykorzystaniem nowoczesnych metod oraz narzędzi badawczych.

Współcześnie to audiowizualne technologie komunikacyjne wyznaczają porządki modelowania i konstruowania kulturowej rzeczywistości, dostarczają nowych sposobów nadawania światu znaczeń, mają czynny udział w oswajaniu doświadczenia kulturowego i opisywaniu przeszłości.

Alison Landsberg w swojej książce zwraca uwagę na pozytywny potencjał kultury masowej w budowaniu takiej formy pamięci, która przezwycięża proces atomizacji i umożliwia integrowanie wspólnoty w oparciu o doświadczenia zapośredniczane przez jej produkty. Koncepcja pamięci protetycznej opisuje funkcjonowanie pamięci i proces zdobywania historycznych doświadczeń w oparciu o przemysł kultury masowej.

Idea projektu polega na opowiadaniu o Lublinie roku 1989 w formie nagrań mp3. Do opowiadania o wydarzeniach tego okresu zaangażowano osoby, które czynnie uczestniczyły w czerwcowych wybory 1989 roku lub dobrze pamiętają ten okres.

During the Sommerakademie 2010 in the Herder Institut in Marburg I gave a presentation about the social use of digital history. By the perspective of Akademia Rzygaczy (The Gargoyle Academy) I tried to show the potential of citizen historians and grassroots digitalization in building the knowledge about local past.

Daniel Erk is a German journalist and independent writer. He publishes a blog about the recepion of Nazi history in popular culture.

17 lipca 2005 roku, w 25. rocznicę strajku lubelskich kolejarzy, 12 młodych osób skupionych wokół Akademii Obywatelskiej (obecnie Stowarzyszenie Homo Faber), działającej przy Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN”, wyruszyło wagonem kolejowym w podróż przez Polskę. Na trasie ich przejazdu znalazło się 17 miast w całej Polsce.

Projekt TwHistory został zainicjowany w 2009 roku, kiedy na Twitterze odtworzono za pomocą publikowania fragmentów wypowiedzi bitwę pod Gettysburgiem. Autorzy 140 znakowych opisów wystąpili wtedy w imieniu historycznych postaci i synchronicznie (w czasie rzeczywistym) publikowali swoje wypowiedzi, oparte o materiały źródłowe. W ten sposób budowano interaktywną i dynamiczną panoramę bitwy.

Dla uczczenia rocznicy sześćsetlecia Bitwy pod Grunwaldem zaangażowane zostały olbrzymie środki finansowe, wykorzystanych zostało wiele mediów i wiele kanałów komunikacji marketingowej. Wszystko po to by stworzyć wyjątkowe obchody oraz niezapomnianą inscenizację bitwy na polach grunwaldzkich.

W tym numerze Kultury Współczesnej powracamy do problemów przeszłości i jej społecznych wyobrażeń oraz różnorakich pożytków z niej czerpanych. Problematyka ta jest ciągle obecna na wszystkich poziomach społecznego dyskursu, daleka jednak od wyczerpania.

Projekt Jarocin ’85 w SL polegał na wybudowaniu i odpowiedniej aranżacji w wirtualnym środowisku Second Life przestrzeni festiwalu z 1985 roku. Aby odpowiednio się do tego przygotować studenci dyskutowali na temat obejrzanych filmów dokumentalnych opowiadających o fenomenie festiwalu w Jarocinie, zjawisk społeczno- kulturowych i historii badanego okresu.

Kultura Maorysów ze względu na swój pierwotny, oralno-rytualny charakter jest materią niezwykle ciężką do zarchiwizowania za pomocą środków jakimi dysponuje kultura zachodnia. Naukowcy z Otago Polytechnic postanowili ułatwić to inicjując projekt SimPā – mający wzmocnić oraz ułatwić przekazywanie maoryskiej tradycji lokalnej przyszłym pokoleniom dzięki połączeniu wiekowej tradycji z najnowszą technologią.

[ 17/05/2010 10:00 to 19/05/2010 10:00. ] W dniach 17-19 maja b.r. na Wydziale Humanistycznym UMCS odbędzie się pierwsza z projektowanego cyklu konferencji p.n. Historie alternatywne, organizowana przez pracowników Instytutu Historii UMCS. Poświęcona kluczowym obecnie zagadnieniom związanym z pozaakademickimi sposobami tworzenia i rozumienia historii, wpisuje się we współczesny nurt badań i popularyzacji nauk w obrębie tzw. Nowej Humanistyki, skoncentrowany na dyskursie historii niekonwencjonalnych.

Znając historię, wnioskujemy, że nie mogło być inaczej – a to błędny wniosek; dobry historyk powinien widzieć różne możliwości rozwoju wydarzeń. Natomiast dobry pisarz wie, że dotychczas tylko jedna z tych możliwości została wykorzystana, czyli, realnie miała miejsce w przeszłości, zatem inne zakończenia pozostają właśnie alternatywą. Trzeba tutaj podkreślić, że coraz liczniejsze, literackie alternatywne wizje rzeczywistości, świadczą o odwracaniu się kierunku tematycznych poszukiwań pisarzy i literatów.

Konieczne jest zabezpieczenie zasobów internetowych związanych z katastrofą pod Smoleńskiem, żałobą, dyskusjami, które trwają na ten temat w internecie, potrzebna jest także archiwizacja różnorodnych cyfrowych form upamiętniania tych tragicznych wydarzeń. Konieczne jest powstanie Internetowego archiwum 10 kwietnia.

Czytając tę publikację warto zwrócić uwagę na fragmenty poświęcone obecności kultury masowej w omawianej tematyce. Dotyczy to zarówno kultury masowej okresu PRL, która wywierała wpływ na społeczeństwo głównie poprzez film i literaturę, jak i współczesnej obecności w mediach elektronicznych oraz (pop)kulturze alternatywnej. Szczególnie ciekawym fragmentem książki jest analiza współczesnych dyskursów i aktorów wpływających na wizerunek podziemia niepodległościowego.

Tematem najnowszego numeru czasopisma Res Publica Nowa (3/2009) jest śmierć historii. Ta dość radykalna teza jest punktem wyjścia do rozważań na temat obecności historii we współczesnych społeczeństwach oraz jej relacji z pamięcią, kulturą i systemem państwowej edukacji.