Na stronach Najwyższej Izby Kontroli opublikowano raport o wynikach kontroli digitalizacji dóbr kultury w Polsce. Kontrola została podjęta z własnej inicjatywy NIK.

Celem kontroli była ocena procesu digitalizacji polskiego dziedzictwa narodowego. Ocena dotyczyła w szczególności:
1) efektów procesu digitalizacji zasobów kultury,
2) stanu infrastruktury technicznej dla zasobów cyfrowych,
3) upowszechniania zdigitalizowanych zbiorów, w tym zasadności włączenia upowszechnienia do digitalizacji.

Kontrolę przeprowadzono w 25 instytucjach (w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pięciu centrach kompetencji, dwóch jednostkach publicznej radiofonii i telewizji (Polskim Radio S.A. i w Telewizji Polskiej S.A.) oraz u 17 beneficjentów – państwowych i samorządowych instytucji kultury i w archiwach). W kontrolowanym przez NIK okresie 2011-2014 na digitalizację zbiorów kultury wydano ok. 197 mln zł (w 2009 szacowano, że kosztować ona będzie 2,3 mld zł.).

Raport podkreśla negatywny wpływ prawa autorskiego na postępy digitalizacji oraz brak odpowiednio intensywnych działań MKiDN na rzecz legalizacji korzystania z utworów osieroconych:

Dlatego NIK negatywnie ocenia niewypracowanie przez Ministra Kultury nowego modelu udostępniania, rozpowszechniania i wykorzystywania archiwalnych zasobów kultury. Minister nie opracował projektu ustawy o narodowym zasobie audiowizualnym, która miała zlikwidować bariery prawne uniemożliwiające gromadzenie i udostępnianie w Internecie zdigitalizowanych dóbr kultury. NIK dostrzega, że w Ministerstwie pracowano nad projektem ustawy: prowadzono konsultacje oraz analizy, działania te nie doprowadziły jednak do przekazania Radzie Ministrów projektu legislacyjnego.

Najwyższa Izba Kontroli rekomenduje przy tym

kontynuowanie działań legislacyjnych w celu likwidacji ograniczeń w zakresie udostępniania zdigitalizowanych dóbr kultury, w tym w szczególności przygotowanie projektu ustawy o narodowym zasobie audiowizualnym oraz zmiany przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych

NIK krytykuje NAC za brak odpowiedniego programu archiwizacji dokumentów elektronicznych i zasobów WWW (krytyka dotyczy nierealizowania części zadań statutowych związanych z archiwizacją dokumentów elektronicznych oraz nieewidencjonowania i nieopracowywania zbiorów danych zamieszczonych w Internecie i uznanych za materiały archiwalne).

Izba rekomenduje zmianę systemu planowania i raportowania projektów digitalizacyjnych – wprowadzenie, jako podstawowego miernika realizacji celu w Priorytecie „Digitalizacja”, jednostki inwentarzowej występującej w instytucjach kultury oraz powiązanie tego miernika z liczbą wykonanych skanów.

Raport zestawia również interesujące dane dotyczące postępów digitalizacji dóbr kultury w Polsce (od 2009).

Krótkie podsumowanie raportu: NIK o digitalizacji dóbr kultury
Pełna wersja raportu (PDF): NIK o digitalizacji dóbr kultury w Polsce (raport)