Otwarte repozytoria umożliwiają skuteczne udostępnianie w internecie publikacji przez samych naukowców. Co jednak, gdy instytucja naukowa nie prowadzi swojego repozytorium? Czy pracujący w niej autorzy nie mają możliwości zadbania o widoczność swoich tekstów?

Repozytorium Centrum Otwartej Nauki jest odpowiedzią na wyzwania wynikające z faktu, że sieć repozytoriów instytucjonalnych w Polsce jest wciąż zbyt słabo rozwinięta. Jest ono skierowane do naukowców z całego kraju i ze wszystkich dziedzin nauki. W repozytorium swoje prace mogą umieszczać, przechowywać i udostępniać zarówno badacze, którzy nie mają dostępu do repozytorium w swojej macierzystej instytucji, jak i naukowcy związani z instytucjami prowadzącymi własne repozytoria. Deponowane są w nim różnorodne utwory naukowe: artykuły, monografie, materiały konferencyjne, raporty, rozprawy doktorskie, prace dyplomowe. Często są one udostępniane na jednej z wolnych licencji Creative Commons: CC-BY lub CC-BY-SA, dzięki czemu odbiorcy mogą korzystać z nich szerzej, niż w przypadku publikacji udostępnianych wyłącznie na zasadach dozwolonego użytku. Wielu autorów nie ogranicza się do zdeponowania jednej czy kilku prac; najbardziej zaangażowani użytkownicy udostępnili już ponad 50, a rekordzista ponad 70 publikacji.

Dzięki aktywności polskich naukowców, liczba publikacji pełnotekstowych dostępnych w repozytorium wciąż rośnie. Obecnie ich liczba wynosi już ponad 6000. Należy podkreślić, że wszystkie zostały zdeponowane przez samych autorów i wszystkie są dostępne w sposób otwarty. Okazuje się więc, że może sprawdzić się model prowadzenia repozytorium poza biblioteką. Zespół Platformy Otwartej Nauki, w ramach której prowadzone jest repozytorium, oferuje kompleksowe wsparcie nie tylko w wymiarze technicznym, ale także m.in. prawnym, łącząc różnorodne kompetencje z zakresu komunikacji naukowej. Repozytorium nie musi więc – chociaż może – być prowadzone przez bibliotekarzy, ani być umiejscowione organizacyjnie w bibliotece instytucji naukowej. Podstawową zasadą jest pozostawienie inicjatywy deponowania autorom, którym należy zapewnić wszelkie możliwe wsparcie.

Atutem Repozytorium CeON jest dobra widoczność w internecie, w tym w wyszukiwarce Google Scholar oraz w europejskiej infrastrukturze wspierającej komunikację naukową OpenAIRE. Dzięki temu zasięg publikacji jest szeroki i znajdują je osoby z całego świata. Jest to znaczna przewaga w stosunku do popularnych serwisów społecznościowych dla naukowców (zwłaszcza Academia.edu), które głównie z powodu braku możliwości wprowadzenia pełnych metadanych są niewystarczająco indeksowane przez wyszukiwarki. Najpopularniejsze prace w repozytorium zostały wyświetlone ponad 2000 razy. Przekracza to zasięg większości publikacji drukowanych, a także publikacji elektronicznych dostępnych odpłatnie. Taki zasięg nie tylko daje autorowi satysfakcję, ale również pomaga w budowie silnej pozycji w środowisku akademickim.

Zapraszamy naukowców do dzielenia się wiedzą i udostępnienia swojego dorobku naukowego w Repozytorium CeON. Wszystkich, którzy szukają wartościowych treści naukowych, zachęcamy natomiast do pamiętania także o treściach w nim zgromadzonych.

Izabela Kalwarczyk, Michał Starczewski

Platforma Otwartej Nauki, Uniwersytet Warszawski