Żydowski Instytut Naukowy YIVO powstał w Wilnie w 1925 r. w celu badania i ochrony dorobku kultury żydowskiej na terenie Europy Wschodniej i Rosji. Podczas II wojny światowej bogate zasoby Instytutu zostały częściowo zniszczone przez Niemców. Kolekcje wywiezione w głąb Rzeszy udało się jednak odzyskać i przetransportować do Nowego Yorku, gdzie Instytut działa od 1940 r. pod nową nazwą YIVO Institute for Jewish Research. Pozostała część ocalałych zbiorów znajduje się w Wilnie.

Uruchomiona w tym roku baza YIVO Digital Archive on Jewish Life in Poland zawiera około 4 tysięcy zdigitalizowanych obiektów cyfrowych. Wśród nich są wiersze, listy, rękopisy, akta stanu cywilnego, mapy, plakaty, fotografie, filmy (w tym amatorskie materiały filmowe z życia gmin żydowskich), nagrania dźwiękowe (muzyka, teatr, rozmowy z polskimi Żydami), a nawet zapisane na skrawkach papieru teksty pieśni. Każdy rekord, oprócz podstawowych metadanych, zawiera opis i słowa kluczowe, które usprawniają przeglądanie zasobów archiwum. Przy tym materiały udostępniono w wysokiej rozdzielczości.

Zasób jest prezentowany na kilka sposobów. Można go przeglądać w ramach 70 kolekcji archiwalnych – każda z nich posiada osobny opis. Czytelnik może również wybrać jedną z czterech galerii, prezentujących poszczególne rodzaje obiektów: fotografie, materiały dźwiękowe, filmy i mapy. Ponadto ciekawsze pozycje zestawiono w kilkanaście tematycznych wystaw online wystaw online. Uzupełnieniem dla tak uporządkowanego materiału są dwa eseje prezentujące ogólny zarys historii Żydów w Polsce: Żydzi polscy: chronologia (Polish Jewry: A Chronology) i Opowieść o Archiwum Żydów polskich YIVO (The Story of YIVO’s Polish Jewish Archive).

Portal adresowany jest zarówno do naukowców, studentów i nauczycieli, jak i osób poszukujących swoich korzeni bądź po prostu pasjonujących się kulturą żydowską. Językami portalu są jidysz i angielski, natomiast archiwalia są pod tym względem zróżnicowane (hebrajskie, jidysz, polskie i rosyjskie).

Niestety ze wszystkich materiałów zamieszczonych na stronie można korzystać wyłącznie na zasadach dozwolonego użytku. Każda działalność wykraczająca poza te granice wymaga indywidualnego pozwolenia Archiwum YIVO. Brak szerszych uprawnień związany jest z problemem ustalenia statusu prawnoautorskiego zamieszczonych materiałów. (Problem ten został poruszony w artykule Prawo autorskie w Open GLAM).

Baza też nie stosuje protokołów wymiany metadanych, a więc nie jest możliwe korzystanie przez zewnętrzne serwisy z jej zasobów, tj. Judaica Europeana.

Wirtualne scalania zbiorów YIVO odbywa się również w ramach międzynarodowego Projektu Wileńskiego, który ruszył we wrześniu tego roku. Realizatorzy, czyli YIVO Institute for Jewish Research, the Central State Archives of Lithuania oraz the National Library of Lithuania, zamierzają w ciągu najbliższych 7 lat zbudować bazę złożoną z ok. 1,5 mln dokumentów wyselekcjonowanych ze zbiorów wileńskich i nowojorskich. Pierwsza faza zakłada cyfrową rekonstrukcję kolekcji wileńskiej biblioteki Strashun – jednej z największych w przedwojennej Europie. Całkowity koszt szacuje się na 5,5 mln dolarów, pozyskanych ze źródeł państwowych obu krajów oraz – co warto postawić za wzór – z prywatnych dotacji.

Źr. YIVO, New York Times