28 grudnia 2012 r. na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt założeń projektu ustawy o otwartych zasobach publicznych.

Celem projektowanej regulacji jest określenie zasad udostępniania i ponownego wykorzystywania zasobów publicznych rozumianych jako treści końcowe o wartościach kulturowych, edukacyjnych lub naukowych wytworzone przez podmioty publiczne, lub których wytworzenie finansowano ze środków publicznych. W projekcie wskazano, iż w szczególności mogą to być mapy, plany, fotografie, filmy, mikrofilmy, nagrania dźwiękowe i wideo, opinie, analizy, sprawozdania, raporty oraz inne utwory i przedmioty praw pokrewnych w rozumieniu ustawy z 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych tudzież bazy danych w rozumieniu ustawy z 2001 r. o ochronie baz danych. W intencji autorów zakres przedmiotowy regulacji ma objąć przede wszystkim treści, do których dostęp na podstawie ustawy z 2001 r. o dostępie do informacji publicznej jest ograniczony, jak na przykład znaczna część państwowego zasobu archiwalnego, audycje publicznej radiofonii i telewizji czy treści posiadane przez instytucje kultury i nauki. Zasoby te wielokrotnie obejmują też utwory w rozumieniu prawa autorskiego, co wobec braku jednolitych zasad określania ich statusu oraz udostępniania stanowi poważną barierę w ich wykorzystywaniu.

Zakres podmiotowy ustawy został określony w nawiązaniu do przepisów ustawy z 2004 r. Prawo zamówień publicznych i obejmuje jednostki sektora finansów publicznych, inne państwowe jednostki organizacyjne, określone kategorie podmiotów zaspokajających potrzeby o charakterze powszechnym nie mające charakteru przemysłowego i handlowego oraz związki wymienionych podmiotów. W projekcie oznaczono je jako „podmioty zobowiązane”.

W założeniach przewidziano możliwość wyłączenia i ograniczenia dostępu do zasobów publicznych ze względu na tajemnice ustawowo chronione i ochronę prywatności oraz nie posiadanie przez podmiot zobowiązany praw umożliwiających udostępnianie i ponowne wykorzystanie utworu lub bazy danych. Ponadto przepisy ustawy maja nie wyłączać stosowania przepisów ustaw z 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, z 1997 r. o bibliotekach oraz z 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Obowiązkiem podmiotu zobowiązanego tworzącego lub finansującego tworzenie zasobów publicznych ma być zapewnienie możliwości wykorzystywania zasobów, tworzenia i rozpowszechniania kopii w całości lub we fragmentach, wprowadzania zmian a także rozpowszechniania utworów zależnych. W przypadku zasobów publicznych stanowiących utwory wiązać się to będzie z udzielaniem licencji (z możliwościami stopniowania ich otwartości), w odniesieniu do pozostałych – z zawarciem umowy cywilnoprawnej. Zasoby publiczne opisane odpowiednimi metadanymi będą udostępniane w centralnym repozytorium, o którym jest mowa w art. 9a ustawy o dostępie do informacji publicznej lub w odrębnych repozytoriach spełniających odpowiednie standardy techniczne. W ustawie mają się znaleźć wytyczne dla podmiotów zobowiązanych dotyczące określania przez nie warunków ponownego wykorzystywania zasobów publicznych i ewentualnego pobierania z tego tytułu opłat.

W aktualnym stanie prawnym pojawiają się wątpliwości co do dostępności i możliwości ponownego wykorzystywania (także komercyjnego) niektórych rodzajów informacji posiadanych przed podmioty publiczne, lub informacji wytworzonych przy pomocy środków publicznych. Mamy też do czynienia z dużą różnorodnością stosowanych rozwiązań. Tymczasem powszechny dostęp do będących dobrem wspólnym zasobów publicznych może wspierać innowacyjność, rozwój nauki, uczestnictwo w kulturze, wyrównywać szanse edukacyjne, zwiększać efektywność działania administracji publicznej oraz zaangażowanie obywateli w życie publiczne.

Również historycy, czy szerzej wszelkie osoby zainteresowane przeszłością mogą w istotny sposób skorzystać na odbywającym się według zasad przejrzystości, niedyskryminacji i niewyłączności dostępie do informacji, które stanowią również źródła historyczne. Jest to szczególnie istotne w epoce masowego stosowania dokumentacji elektronicznej, której treść odzwierciedla wszystkie aspekty życia społecznego, postępującej digitalizacji dóbr kultury oraz rozbudowy elektronicznych systemów informacji o nich. Projektowana regulacja może mieć duże znaczenie dla funkcjonowania instytucji pamięci, czyli archiwów, bibliotek i muzeów.

Swój komentarz do projektu założeń ustawy otwierającej finansowane z publicznych pieniędzy zasoby przygotowało też Centrum Cyfrowe. Analiza dostępna jest na tej stronie (red.).