Katarzyna Maniak rozmawia z Piotrem Górajcem, kierownikiem Działu Rozwoju w Muzeum Pałac w Wilanowie.

Katarzyna Maniak: Muzeum Pałac w Wilanowie przywróciło historyczny charakter przedpola, terenu otaczającego rezydencję króla, odtwarzając układ, nawierzchnię i roślinność z czasów Jana Sobieskiego. Uruchomiono także multimedialny system informacyjny, ostatnio unowocześniony i dopracowany, bazujący na fotokodach, technologii rozszerzonej rzeczywistości i mobilnych aplikacjach, zaprojektowany i wdrożony przez firmę MobileMS. Jakie jest ich zastosowanie i jak można z nich korzystać?

Piotr Górajec: Nowy system multimedialny ma na celu uzupełnienie i wzbogacenie dotychczasowych kanałów przekazu informacji. Nasze muzeum chce być instytucją, w której komunikacja z widzem stoi na pierwszym miejscu i wszyscy mogą znaleźć treści, których szukają. Dotychczas na terenie parku i pałacowych ogrodów, dominowały ulotki przygotowane w siedmiu językach, które przekazywały zwiedzającym podstawowe informacje. Jednakże ze względu na objętość, a także na fakt, iż chcielibyśmy zapewnić dostęp do wiedzy wszystkim odwiedzającym – nie były one formą wystarczającą. Od kilku lat zastawialiśmy się nad wprowadzeniem – wzorem rozwiązania stosowanego w Pałacu – audioprzewodnika pozwalającego na samodzielne i ciekawe zwiedzanie ogrodów. Nie mogliśmy jednak znaleźć odpowiedniego rozwiązania, które sprawdziłoby się w tak rozległym, otwartym terenie. I tu z pomocą przyszedł rozwój technologii mobilnych, zwłaszcza upowszechnienie się telefonów komórkowych. Celowo nie używam słowa smartfonów, ponieważ nasz system działa na prawie każdym urządzeniu z dostępem do internetu. Dzięki temu rozwiązaniu wszyscy chętni mogą znaleźć wiele informacji o miejscu, w którym się znajdują. Treści wirtualne zastąpiły tabliczki, które są niewielkie i pozwalają na prezentacje ograniczonej ilości wiedzy, w jednym, maksymalnie dwóch językach. Zgodnie z filozofią przyjętą w muzeum, nie chcemy również zaśmiecać przestrzeni historycznego parku dużą ilością elementów niehistorycznych.

W przyszłości wyobrażam sobie, że tabliczki fotokodowe także znikną, ustępując miejsca systemowi rozszerzonej rzeczywistości, która pozwala na prezentację jeszcze większej ilości bardziej zróżnicowanych treści. Oczywiście, każdy kto chce i będzie chciał w przyszłości, może spotkać się z jednym z edukatorów, który chętnie opowie o ogrodach, ich historii, roślinach itd. Można także po prostu miło spędzić czas w jednym z wielu zacisznych zakątków ogrodu.

Jakie są różnice pomiędzy obecnym przewodnikiem, a jego poprzednią wersją, której zarzucano niedociągnięcia w jakości prezentowanych treści?

Obecnie system wszedł w drugą fazę rozwoju. Poprawiono i uzupełniono jego treści i tłumaczenia na język angielski, ale przede wszystkim dodano nagrania audio. Wkrótce muzeum uruchomi też mobilną wersję wortalu, co umożliwi rozszerzenie informacji zawartych w fotokodach o nowe zasoby wiedzy.

Oznaczono fotokodami blisko 50 zabytków. Możemy poznać kilka przykładów wybranych obiektów oraz kryteria, którymi się posługiwano przy ich selekcji?

Oznaczono dokładnie 50 obiektów. Wśród nich znajdą Państwo zarówno obiekty pojedyncze, np. Mauzoleum Potockich na przedpolu, ale także zespoły przestrzenne takie jak dziedziniec czy Pałac. Ważną część stanowią obiekty przyrodnicze, które po rewitalizacji ogrodów uzyskały nowy kształt. We wspomnianym wyborze staraliśmy się położyć nacisk na różnorodność zespołu parkowo- pałacowego, jakim jest Wilanów. Zgodnie ze strategią przyjętą przez dyrektora Pawła Jaskanisa, muzeum w swoim programie równoważy kulturę i naturę – dwa elementy istotne już dla najważniejszego mieszkańca tego miejsca, króla Jana III. Treści prezentowane w systemie zostały skonstruowane właśnie według tej zasady. Tylko w ten sposób można w pełni zrozumieć i docenić niezwykły urok i ducha tego miejsca.

Jakie treści i materiały udostępniono odbiorcom?

W systemie znaleźć można podstawowe informacje o obiektach, zarówno w formie pisemnej, jak i audio, w polskiej i angielskiej wersji językowej. Dodatkowo w kilkunastu przypadkach, np. na dziedzińcu, umieszczone zostały ścieżki dźwiękowe pochodzące z wydawnictwa „Imaginarium wilanowskie”, które przybliżają klimat funkcjonowania Pałacu i jego otoczenia w XVII wieku. Z systemu można korzystać na 3 sposoby. Pierwszym jest skanowanie fotokodów i pobieranie treści on-line, przy pomocy każdego telefonu z aparatem i dostępem do internetu. Drugim – bezpłatne pobranie całej aplikacji ze sklepu Google Play. Z aplikacji mogą korzystać użytkownicy smartfonów, umożliwia ona nawigację od jednego ciekawego punktu do kolejnego i działa offline. Trzecią możliwość stanowi zwiedzanie przy pomocy systemu rozszerzonej rzeczywistości i oprogramowania Layar dla systemów android i iOS. Pozwala ona na obserwowanie, na ekranie telefonu, punktów w przestrzeni parku i planowanie wycieczki pomiędzy nimi. Obecnie muzeum kończy prace mające na celu uruchomienie mobilnej wersji wortalu. Gdy tak się stanie, za pośrednictwem aplikacji, każdy będzie mógł sięgać po interesujących go treści powiązane z poszczególnymi obiektami prezentowanymi w systemie. Planujemy również tłumaczenia na inne języki, wzbogacenie systemu o dodatkowe treści wideo, a w najbliższej przyszłości, liczymy na wprowadzenie w parku otwartej strefy Wi-fi.

Obecnie multimedialny przewodnik obejmuje obiekty na zewnątrz Pałacu, w parku oraz na przedpolu. Czy planowane jest jego rozszerzenie o eksponaty znajdujące się wewnątrz Muzeum?

W Pałacu udostępniamy audioprzewodnik w siedmiu wersjach językowych. Nagrania zawierają 44 ścieżki prezentujące informacje o najważniejszych zabytkach, pomieszczeniach i ludziach z nimi związanymi. Dodatkowo zwiedzając sale pałacowego wnętrza, można skorzystać ze znajdujących się w poszczególnych pomieszczeniach kart informacyjnych przygotowanych w ośmiu wersjach językowych. Oczywiście mamy także ulotki oraz ciekawe przewodniki książkowe. Nie należy także zapominać o bogatej ofercie edukacyjnej i świetnie wyszkolonych edukatorach. Zapraszamy. W najbliższej przyszłości, z okazji 330. rocznicy wiktorii wiedeńskiej, przygotowujemy zmianę ekspozycji. Wraz z nią przebudowę i odświeżenie treści audioprzewodnika. Nowe nagrania zostaną udostępnione na początku 2013 roku.

Myślimy także nad wprowadzeniem kolejnych wersji językowych czy poziomów przekazywania treści. Planujemy rozbudowę systemu fotokodów i wprowadzenie tego rozwiązania do Pałacu. Pierwszy raz zostanie ono wykorzystane w kwietniu na wystawie „Primus Inter pares”, jako jeden ze sposobów prezentacji treści multimedialnych. Miło mi również poinformować, iż już w grudniu oferta audioprzewodnika muzeum wzbogaci się o kolejny element – system oparty o technologię NFC, który docelowo pozwoli na przekazanie informacji o 100 zabytkach. Będziemy trzecim muzeum w Europie, które udostępnia tę technologię, co będzie możliwe dzięki wsparciu naszej instytucji przez rząd Tajwanu. Staramy się zwiększać i różnicować możliwości dostępu do wiedzy, której depozytariuszem i twórcą jest nasze muzeum.

System informacyjny na urządzenia mobilne może się pochwalić imponującą liczbą – 80 tys. odsłon. Czy Muzeum odczuwa wzrost zainteresowania oraz zmiany w kontakcie z publicznością?

Ten rok jest dla nas okresem wzmożonego zainteresowania. Przyczyniła się do tego zarówno rewitalizacja ogrodów, jak i oddanie zwiedzającym kolejnych pomieszczeń Pałacu, które przez lata były poddane zabiegom konserwacyjnym, czy takie akcje jak bezpłatny listopad. To jest dobry rok dla naszego muzeum, ale liczymy, że kolejny – będący 330. jubileuszem wiedeńskiego zwycięstwa króla Jana III będzie jeszcze lepszy. Szykujemy wiele niespodzianek dla naszej publiczności.

Jak zwiedzający reagują na system multimedialnego przewodnika? Czy Muzeum zna opinie publiczności?

Nasz system spotyka się raczej z pozytywnym odbiorem. Dotychczas spośród 80 tysięcy użytkowników tylko dwie osoby miały zastrzeżenia, co do jego funkcjonowania. Będziemy pracować nad ulepszaniem i rozwijaniem przewodnika tak, aby był on ciekawą alternatywą dla innych, klasycznych kanałów pozyskiwania wiedzy. Technologia wciąż się zmienia, wraz z nią świat, a my staramy się za tymi zmianami nadążać. Chcemy, aby nasze muzeum było nowoczesne i ciekawe, aby ludzie spędzający tu czas czuli się dobrze i przy okazji zdobyli wiedzę o ważnym fragmencie naszej historii.

Czy projekt nie dyskryminuje osób, które nie mają dostępu do nowoczesnych technologii i nie są użytkownikami smartfonów?

Tak, jak mówiłem już wcześniej, z systemu można korzystać na różne sposoby, także za pośrednictwem zwykłych telefonów. Wszystko jest wyjaśnione na tablicach informacyjnych. Należy także pamiętać, iż multimedialny przewodnik nie jest jedynym źródłem wiedzy o muzeum i każdy może znaleźć takie metody dostępu do wiedzy, które będą dla niego najlepsze.

Jak ocenia Pan wpływ nowoczesnych zastosowań na charakter i doświadczenie wizyty muzealnej?

Nowoczesne technologie mają ułatwić dostęp zwiedzającego do wiedzy, która jest gromadzona i tworzona przez muzeum. Ale należy pamiętać, że ważne są nie technologie, ale właśnie ta wiedza udostępniana za ich pośrednictwem. Wiedza certyfikowana poprzez muzeum, które ją udostępnia. To ważne tym bardziej, że zmieniające się muzea stają się instytucjami wiedzy. To już nie tylko ciche świątynie sztuki czy magazyny, ale miejsca, gdzie wszyscy zainteresowani mogą się rozwijać, pogłębiać wiedzę, spotkać innych zainteresowanych tą samą tematyką, rozmawiać z nimi. Muzea stają się miejscami spotkania. Czasem, to spotkanie ma charakter bezpośredni, czasem wirtualny, nowoczesne technologie mają za zadanie je ułatwić.

W czasie prowadzenia prac rewitalizacyjnych i badań terenu przedpola uruchomiono innowacyjną technikę śledzenia postępów. Na czym ona polegała?

W ostatnim czasie na łamach wortalu naszego muzeum udostępniono system GIS. Jest to specjalistyczne narzędzie używane w planowaniu przestrzennym. Pozwala użytkownikowi na dokładne zapoznanie się z daną przestrzenią i jej kolejnymi warstwami, pod względem technicznym, ale także kulturowym, historycznymi. W naszym przypadku, ta technika pozwala na zapoznanie się z zakresem i wynikami badań archeologicznych. Zdejmując i nakładając kolejne warstwy każdy może poznać, jak kształtowała się historia w przestrzeni, którą dziś opiekuje się muzeum. Więcej informacji można znaleźć pod adresem gis.muzeum-wilanow.pl/mapa/.

Muzeum Pałac w Wilanowie, razem z Zamkiem Królewskim w Warszawie, Zamkiem Królewskim na Wawelu oraz Muzeum Łazienki Krakowskie stworzyło wspólny program zmierzający do zwiększania dostępu do zbiorów i oferty edukacyjnej. Czy nowe rozwiązania, jak przewodnik mobilny czy system fotokodów w Pałacu, wpisują się w projekt Rezydencji Królewskich?

Idea takiego rozwiązania jak najbardziej wpisuje się w założenia tego projektu. Ponieważ został on uruchomiony niedawno – w sierpniu 2012 r. – wspólne rozwiązania multimedialne czy audioprzewodniki, nie zostały jeszcze wprowadzone. Myślę jednak, że w najbliższej przyszłości mogą one stanowić naturalne rozwinięcie pól naszej współpracy.

Tymczasem zapraszamy do Muzeum Pałac w Wilanowie i samodzielnego sprawdzenia naszych rozwiązań. Czekamy na Państwa i zapraszamy również do polubienia strony muzeum na Facebooku!

Źródło fotografii: Mrksmlk, CC BY-SA, repozytorium Wikimedia Commons