The New Georgia Encyclopedia – encyklopedia wzorcowa?

The New Georgia Encyclopedia to wspólny projekt organizacji non-profit Georgia Humanities Council, Wydawnictwa Uniwersytetu Georgii (Univeristy of Georgia Press), Georgiańskiej Biblioteki Cyfrowej (University System of Georgia/GALILEO) i Urządu Guberantora (Office of the Governor). Jej redaktorem jest prof. John C. Inscoe z Uniwersytetu Georgii. Internetowa encyklopedia została uruchomiona 12 lutego 2004 roku.

Zdobyła szereg nagród, przyznawanych m.in. przez prestiżowy „Library Journal” (2004), Georgia Historical Society (2006) i American Association for State and Local History (2007). – To znakomite źródło, które powinno służyć jako wzór dla podobnych projektów – stwierdził pięć lat temu prof. J. William Harris z Uniwersytetu New Hampshire.

Z pewnością plusem jest współpraca organizacji pozarządowej, uczelni, powiązanej z nią biblioteki cyfrowej oraz miejscowych władz. Pytanie, czy New Georgia Encyclopedia jest rzeczywiście projektem wzorcowym? Warto zestawić ją z największą internetową encyklopedią – Wikipedią, tworzoną przez wolontariuszy.

Liczba haseł

New Georgia Encyclopedia w momencie uruchomienia miała 700 haseł, obecnie jest ich ponad 2 tys. To niewiele w porównaniu z Wikipedią, gdzie liczba samych biogramów osób z Atlanty, stolicy Georgii, oscyluje wokół 2 tys.

Forma

New Georgia Encyclopedia skierowana jest do szerokiego grona czytelników, stąd autorzy haseł zgodnie z zaleceniami mają unikać naukowego żargonu. Dzięki temu może być równie łatwa w odbiorze, co encyklopedia tworzona przez wolontariuszy, w większości amatorów. W New Georgia Encyclopedia pojawiają się też hasła mniej typowe jak np. „Czarna ospa” (w domyśle „Czarna ospa w Georgii”), „Listopad w historii Georgii” czy „Georgia w 1860 roku”. Można także przeczytać o współczesnych piosenkarkach country czy osobowościach telewizyjnych pochodzących z tego południowego stanu.

Prawa autorskie

New Georgia Encyclopedia można wykorzystywać w celach edukacyjnych, lecz nie w celach komercyjnych. Z kolei teksty na Wikipedii udostępniane są na licencji CC-BY-SA 3.0 (tej samej, co teksty publikowane w serwisie Historia i Media), o wiele bardziej liberalnej. Nie oznacza to, że takie teksty można plagiatować, z czego nie wszyscy użytkownicy zdają sobie sprawę.

Georgiańskie kompendium ma tę zaletę, że nie musi – w przeciwieństwie do Wikipedii – ograniczać się do multimediów na wolnych licencjach lub udostępnianych zgodnie z amerykańską instytucją fair use.

Z punktu widzenia czytelników, dla których najważniejsza jest informacja, licencja CC-BY-SA 3.0 nie stanowi szczególnego atutu Wikipedii w zestawieniu z New Georgia Encyclopedia.

Wiarygodność

Tu zarysowuje się zdecydowana przewaga po stronie New Georgia Encyclopedia. Każde hasło jest opracowywane przez specjalistę, podpisanego imieniem i nazwiskiem wraz z informacją o afiliacji. Tymczasem teksty na Wikipedii może pisać każdy, a większość autorów jest anonimowa. Nie dziwi więc fakt, że artykuły w największej encyklopedii internetowej są bardzo nierówne.

Bibliografia

Hasła w New Georgia Encyclopedia nie są zaopatrzone w bibliografię w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale w zalecaną literaturą, która została ograniczona do minimum: 1-4 pozycje dla krótszych tekstów (poniżej 1500 słów), 4-8 dla dłuższych. Wikipedia nie ma tego typu ograniczeń. Dobrze widać to na przykładzie haseł poświęconych Jamesowi Edwardowi Oglethorpe’owi, założycielowi kolonii Georgii (to najpopularniejszy artykuł opublikowany w New Georgia Encyclopedia). W haśle napisanym przez Edwina L. Jacksona z Uniwersytetu Georgii mamy 6 zalecanych pozycji, w haśle napisanym przez osoby używających takich nicków jak Lord Cornwalli, Gimmetrow, Iohannes Anomosus, SlimVirgin, SteveSummer i The Thing That Should Not Be 14. Jestem gotów przyznać, że Jackson dokonał lepszego wyboru literatury, ale to na Wikipedii można odnaleźć informację o prawdziwej „świeżynce” – artykule opublikowanym wiosną 2011 roku na łamach „Georgia Historical Quarterly”.

Georgiańska encyklopedia po prostu nie wykorzystuje swojego potencjału. Mając na starcie wsparcie instytucjonalne i autorów-specjalistów, można było stworzyć wyjątkową encyklopedię. Tymczasem twórcy uznali, że istnieją tylko dwa rozwiązania: albo piszemy artykuły popularnonaukowe dla szerokiego grona czytelników, albo robimy encyklopedię naukową z hasłami będącymi owocami zakrojonej na szeroką skalę kwerendy. Zdecydowali się na pierwsze, praktycznie rozbrajając się przed starciem z Wikipedią – bo przecież każda internetowa encyklopedia musi walczyć o czytelników tej najpopularniejszej.

Zgadzam się, że rezygnacja z żargonu naukowego i zaopatrzenie się w zaplecze w postaci multimediów to dobre decyzje. Jednak naprawdę dobra encyklopedia regionalna, oprócz przystępności, powinna mieć dwie inne cechy.

Po pierwsze, być szczegółowa – obok haseł poruszających tematykę regionu jako całości, powinno znaleźć się tam mnóstwo tekstów z zakresu historii lokalnej: dzieje ulic, budynków, biogramy samorządowców nawet najniższego szczebla, opisy kapliczek, itp. To musi być historia bliska ludziom w fizycznym tego słowa znaczeniu. Inaczej mówiąc, w encyklopedii regionalnej powinny zawierać się także encyklopedie lokalne.

Po drugie, być czymś więcej niż kompilacją dotychczasowej literatury. Nie chodzi tylko o zdystansowanie Wikipedii, gdzie obowiązuje zasada No original research. O ile historiografia regionalna może opowiadać o rzeczach w pewnym sensie uniwersalnych, to historiografia lokalna z racji swojego charakteru interesuje mieszkańców danego terenu – i rzadko kogoś poza nimi. Właśnie encyklopedia internetowa wydaje się lepszym medium do publikowania informacji na temat dziejów jakieś kamienicy czy przydrożnej kapliczki niż niskonakładowe wydawnictwa.

Krótko mówiąc, New Georgia Encyclopedia jest udanym projektem, jednak nie należy uznawać jej za model wzorcowy tego typu serwisów.