Internet jako narzędzie historii emancypacyjnej: Digital Diaspora Family Reunion

Od 2009 roku filmowiec-dokumentalista Thomas Allen Harris przemierza Stany Zjednoczone w poszukiwaniu domowych archiwów fotograficznych dokumentujących historie rodzinne czarnoskórych mieszkańców USA. Kiedyś działając samodzielnie, dziś integrując za pomocą intenetu dużą społeczność ratuje przed zniszczeniem dokumenty historyczne, którymi przez dziesięciolecia nie interesowały się prawie żadne amerykańskie instytucje pamięci. Wizerunek Afroamerykanów budowany na podstawie gromadzonych kiedyś archiwaliów uwiarygadniać miał popularne stereotypy i był argumentem na rzecz kontynuowania rasistowskiej polityki władz.

Tymczasem Digital Diaspora Family Reunion – zdaniem Debory Willis z New York University, badającej historię sztuki czarnoskórych Amerykanów – proponuje wizualny kontrapunkt wobec stereotypowych i karykaturalnych obrazów Afroamerykanów, które wciąż utrzymują się w zbiorowej wyobraźni białych mieszkańców USA. To także szansa na odbudowę poczucia wartości ich rodzinnych historii. Jak przekonuje Willis, poruszenie związane z opowiadaniem własnych historii bierze się z poczucia uwiarygodnienia znaczenia tej rodzinnej przeszłości, udowodnienia, że jest się częścią większej całości. Udział w projekcie, odkrycie na nowo archiwalnych rodzinnych dokumentów może pełnić funkcję terapeutyczną, neutralizować złe doświadczenia z kontaktu ze stereotypami.

Digital Diaspora Family Reunion to nie tylko serwis internetowy udostępniający zasoby historyczne dokumentujące historie rodzinne Afroamerykanów. To także cały system działań – od warsztatów i projektów edukacyjnych po spotkania, konferencje i wystawy, a także filmy dokumentalne.

Podczas spotkań DDFR Harris zbiera rodzinne fotografie (wypożycza je na czas digitalizacji, po czym zwraca z płytą DVD z ich cyfrowymi wersjami), a uczestnicy projektu prezentują wybrane zdjęcia, dokumenty, dzielą się rodzinnymi historiami. Wokół projektu wyrosła społeczność, która integruje się nie tylko online – ważnym elementem całej inicjatywy są działania pozainternetowe.

Wydaje mi się, że z tej inicjatywy wyczytać można jeszcze jedną cechę określającą potencjał otwartych projektów historycznych budowanych w oparciu o internet. Oprócz oddolnego gromadzenia źródeł, mogących generować obrazy przeszłości alternatywne wobec tych dominujących w społeczeństwie, mediach, tych wzmacnianych przez politykę historyczną, projekty tego typu – angażując do aktywnej pracy na rzecz własnej historii – mogą mieć wartość terapeutyczną, oddziaływać na emocje, psychikę, postawy uczestników, wpływać na integrację czy odbudowanie wspólnoty.