Europejskie Stowarzyszenie Kulturoznawcze, Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Kulturoznawcze Koło Literackie zapraszają na studencko-doktorancką konferencję naukową Chronotop bycia. Człowiek wobec fenomenu czasoprzestrzeni, która odbędzie się 20 maja w Poznaniu.

Przestrzeń jako przedmiot namysłu towarzyszyła filozoficznym rozważaniom od samego początku ludzkich dążeń ku zrozumieniu rzeczywistości. Jak wielokrotnie podkreślano, niemal cała europejska metafizyka sytuuje się wobec próby ogarnięcia tego, co jest, w kontekście przestrzennych relacji wszelkiego bytu. To właśnie metaforyka przestrzenności pozwoliła nadać językowi opisu możliwość wyobrażenia sobie świata jako struktury. Jednakże by w pełni oddać charakter otaczającej człowieka realności, niezbędne jest wpisanie bytu w kolejną fundamentalną kategorię, czyli czasu, gdyż to istnienie poszczególne, partykularny byt jest podatny w swym trwaniu na zmienność, co przejawia się i uwidacznia w doświadczeniu jednostkowego życia.

Jeśli więc przyjmiemy tak zaakcentowaną podstawę budowy świata, otworzy to możliwość wpisania człowieka – jako trwałego elementu egzystującego – w siatkę czasoprzestrzennego continuum, a w konsekwencji niejako wymusi stwierdzenie, iż proces poznawczy i jego językowe deskrypcje są zależne od tych podstawowych kategorii metafizycznych, wyznaczających pole możliwych opisów. Nie zawsze oznacza to jednak krępującego ograniczenia, lecz daje możliwość pełniejszego utożsamienia się człowieka z zewnętrzem, gdyż stwarza poczucie współegzystowania, bycia częścią tego samego świata. Świadomość ta wiązać się może z przyjęciem najrozmaitszych postaw podmiotu wobec otaczającego go zewnętrza: od afirmacji, chęci wtopienia się w jedność egzystujących ze sobą rzeczy w ramach wspólnej przestrzeni, do usilnej chęci odcięcia się od tego, co poza . Te dwie postawy są skrajnymi punktami, pomiędzy którymi przebiega proces wykształcania tożsamości, kiedy to doświadcza się uwikłania w grę części i całości, jednostkowości i uniwersalności.

Tak rozumiana egzystencja nie może być ujmowana w kategoriach jedynie linearnych, lecz zmuszeni jesteśmy posłużyć się metaforyką odwołującą się do uczasoprzestrzennienia życia – wiązki pojedynczego, samoświadomego swej odrębności zdarzenia wplątanego w strumień niekończącej się, chronotopicznej opowieści.

Wprowadzając do literaturoznawstwa pojęcie chronotopu, Michaił Bachtin starał się wykazać, iż to nierozerwalność czasu i przestrzeni jest jednym z najważniejszych praw wyznaczających sposoby artystycznego kreowania świata przedstawionego i zamieszczonego w nim obrazu człowieka. Czasoprzestrzeń jest czymś, z jednej strony zewnętrznym wobec sztuki i filozofii (wszechświat w swym fizycznym trwaniu), z drugiej zaś, jak podkreślał Bachtin, to właśnie ludzka świadomość własnego, historycznego życia pozwoliła wytworzyć symboliczne i językowe abstrakty, definiujące egzystencję jako formę czasoprzestrzennego zamieszkiwania. Czy zatem możemy uznać, iż formy ludzkiej aktywności duchowej, jak sztuka, filozofia, religia są zawsze dialogicznie uwikłane w doświadczenie czasoprzestrzennego świata „przedstawiającego” (realnego), co w konsekwencji uwidacznia się w sposobach konstruowania świata „przedstawionego”?

Celem projektu badawczego „Chronotop bycia. Człowiek wobec fenomenu czasoprzestrzeni” jest stworzenie platformy, na której mogliby spotkać się reprezentanci szeroko rozumianej humanistyki w celu ukazania, jak poszczególne nauki, filozoficzne nurty oraz różnorakie dziedziny i prądy sztuki opisują i konceptualizują problematykę czasowego i przestrzennego wymiaru ludzkiej egzystencji.

Proponowane obszary badawcze:

1. Czasoprzestrzeń w filozofii kultury (nurty, konceptualizacje, ujęcia teoretyczne);
2. Fenomenologia i XX wieczna hermeneutyka oraz ich specyfika w kontekście egzystencjalnego doświadczenia czasoprzestrzeni;
3. Czasoprzestrzeń w sztuce (film, literatura, sztuki plastyczne, teatr, muzyka);
4. Psychologiczny wymiar odczuwania czasu i przestrzeni (percepcja, narracja, tożsamość);
5. Czasoprzestrzeń społeczna (zagadnienie historycznego i terytorialnego trwania, cyrkulacja sensów i idei);
6. Chronotop miasta (ujęcia teoretyczne, artystyczne konkretyzacje);
7. Czasoprzestrzeń w nowych mediach.

Proponowane obszary badawcze nie wyczerpują całej interesującej nas problematyki, są jedynie wskazówkami dla wszystkich zainteresowanych uczestnictwem w konferencji. Propozycje tematów wraz z krótkim streszczeniem proszę przesyłać na adres [email protected] do dnia 28 kwietnia 2011 roku. Długość wystąpienia nie może przekroczyć 20 minut. W przypadku zbyt dużej ilości zgłoszeń organizatorzy zastrzegają sobie prawo do wyboru referatów.