W CHNM od kilku już lat rozwijane jest oprogramowanie Omeka, służące do budowania cyfrowych archiwów. Od niedawna dzięki serwisowi Omeka.net (prowadzonemu przez firmę-córkę CHNM, The Corporation for Digital Scholarship) możemy korzystać z tego oprogramowania bez konieczności instalowania go na własnym serwerze. Omeka.net umożliwia budowanie cyfrowych repozytoriów, zarządzanie nimi oraz prezentowanie ich bez konieczności jakichkolwiek prac informatycznych.

Skrypt Omeki do samodzielnej instalacji jest udostępniany za darmo w licencji open source, korzystanie z Omeka.net wymaga już poniesienia pewnych kosztów. W modelu SaaS Software as a Service czynności związane z zarządzaniem oprogramowaniem, jego aktualizacją i wsparciem technicznym podejmuje dostawca – użytkownik płaci za to określone, z reguły niewielkie opłaty subskrypcyjne. W przypadku Omeka.net jest to 49,99 dolarów rocznie dla pakietu podstawowego. Przy prowadzeniu małych lub średnich projektów historycznych (nawet tych robionych oddolnie) skorzystanie z gotowego i bezpiecznego rozwiązania wydaje się wygodniejsze i tańsze niż inwestowanie w zakup komercyjnego oprogramowania, hosting i pracę informatyków.

Możliwości Omeki.net można przetestować za darmo, wybierając podstawowy pakiet. Przydatne może być ono zarówno przy mikro-projektach archiwalnych jak i dla przechowywania oraz prezentowania prywatnych kolekcji materiałów związanych np. z historią własnej rodziny. Darmowa subskrypcja pozwala na stworzenie jednego repozytorium (strony), dla której dostępne są cztery pluginy, cztery szablony wyglądu i 500 MB na udostępnianie materiałów.

Po założeniu konta zarządzanie nim jest proste i intuicyjne. System oferuje możliwość dodawania kolejnych użytkowników do zespołu pracującego nad repozytorium, tworzenie kolekcji łączących wiele materiałów czy wirtualnych wystaw. Dla najpopularniejszych rodzajów plików system posiada kilkanaście zdefiniowanych stylów opisu metadanych wykorzystujących schemat Dublin Core. Dzięki temu Omeka pozwala na łatwe przechowywanie i opisywanie nie tylko obrazów, dokumentów czy dźwięków, ale także wywiadów historii mówionej, planów lekcji czy opisów wydarzeń. Użytkownik ma także możliwość stworzenia własnych kategorii z własnym schematem metadanych.

Zastosowanie jednego z bardziej funkcjonalnych schematów metadanych, jakim jest Dublin Core, oraz protokołu zbierania danych OAI-PMH (który jest podstawowym protokołem wykorzystywanym m.in. w polskich bibliotekach cyfrowych) pozwala na łatwe udostępnianie i eksportowanie przechowywanych materiałów do otwartych repozytoriów. Dzięki temu nasze pliki (po uprzednim zgłoszeniu takiej chęci) mogą być wyszukiwane z poziomu polskiej Federacji Bibliotek Cyfrowych, a dalej także i ogólnoeuropejskiej wyszukiwarki bibliotek cyfrowych Europeana.

Biorąc pod uwagę model udostępniania (SaaS), wykorzystanie systemu metadanych Dublin Core oraz protokołu OAI-PMH, a także łatwość obsługi, powstaje pytanie czy Omeka.net nie może stać się ciekawą alternatywą wobec najpopularniejszej obecnie w Polsce platformy do budowanie bibliotek cyfrowych dLibra. Pytanie to dotyczy szczególnie małych projektów badawczych czy posiadaczy niewielkich kolekcji tematycznych, których nie stać na zakup i utrzymywanie serwerów i wykup licencji dLibry?

Projekt Omeka.net stanowi kontynuację misji zapewnienia dostępnego i łatwego w obsłudze oprogramowania dla potrzeb cyfrowej nauki. Jest to także przykład tego, jak cyfrowa humanistyka może znaleźć sobie miejsce na komercyjnym rynku. Omeka – z projektu badawczego staje się komercyjną usługą, przynoszącą wymierne korzyści. W perspektywie nauk humanistycznych takie rozwiązanie nie jest na pewno częste.