Naszym celem jest, aby użytkownik, znajdujący się w dowolnym miejscu na świecie, dysponujący podłączeniem do Internetu, mógł połączyć się z jedną zbiorczą bramką sieciową i zadając pojedyncze pytanie otrzymać jedną zintegrowaną odpowiedź, zawierającą informacje o wszystkich odpowiadających zapytaniu materiałach źródłowych zgromadzonych we wszystkich archiwach brytyjskich (Raport Archives On-line (NCA, 1998))

Zgodnie z zacytowanym powyżej postulatem programowym, ideą projektu Access to Archives (A2A), który rozpoczęto realizować w 2000 r., było stworzenie jednolitego „inwentarza archiwalnego” dla wszystkich archiwów brytyjskich. W założeniu miał on mieć postać pojedynczej strony internetowej (portalu, bramki), na której użytkownik mógłby znaleźć informacje na temat całości brytyjskiego dziedzictwa archiwalnego. Informacje te powinny mieć formę metadanych o zasobach archiwalnych, czyli inwentarzy lub innych pomocy wyszukiwawczych, nie zakładano natomiast udostępniania tu pełnych tekstów dokumentów.
Portal taki mógłby jednakże udostępniać hiperłącza do zdigitalizowanych dokumentów. Ważne byłoby także opublikowanie instrukcji przygotowanych dla użytkowników, którzy z takich czy innych względów, nie będą potrafili poradzić sobie z inwentarzem.

Warto krótko przedstawić historię tego projektu, ponieważ poza wąskim kręgiem archiwistów zapewne nie jest ona znana, a wskazuje na ważne i ciekawe problemy, które nasi brytyjscy koledzy musieli rozwiązać (więcej na ten temat zob. William Stockting, Zastosowanie EAD w brytyjskim projekcie Access to Archives [w:] Archiwa w postaci cyfrowej. Materiały międzynarodowych warsztatów DELOS CEE, pod red. E. Rosowskiej, Warszawa 2003, s. 47-58).

Jedną z najistotniejszych dla rozwoju Sieci Brytyjskich Archiwów Publicznych kwestii, przedstawionych przez Archives On-line, był fakt, iż większości inwentarzy archiwalnych nie udostępniano w formie elektronicznej. Istniała zatem potrzeba konwersji tych inwentarzy do postaci cyfrowej, aby zapewnić do nich dostęp poprzez sieć Internet. Dlatego też jądrem programu A2A była retrokonwersja inwentarzy tradycyjnych, znajdujących się w lokalnych angielskich archiwach, bibliotekach i muzeach.

Drugim ważnym zagadnieniem było to, że znaczna liczba archiwów nie posiadała w ogóle żadnego inwentarza (tzw. „zaległości”). W drugiej fazie projektu A2A niektóre instytucje wykonały od początku inwentaryzowanie własnego zasobu. Kiedy istniała już elektroniczna wersja inwentarza, dane wysyłane były do dostawcy, który dołączał je do stworzonego przez siebie własnego systemu inwentarzowego. Dane przechowywane są również we własnej bazie projektu, która jest dostępna w Internecie i może być przeszukiwana on-line (baza ta jest obecnie dostępna pod adresem nationalarchives.gov.uk/a2a).

Podstawowym zadaniem projektu było zebranie niespójnych danych z różnych inwentarzy, wzbogacenie ich wzorcowymi hasłami indeksowymi oraz metadanymi. Nie chodziło tu więc o prostą zamianę inwentarzy papierowych na elektroniczne, lecz o kontrolowaną konwersję według opracowanych wcześniej standardów. Tylko konsekwentna standaryzacja danych pozwoliła na umieszczenie ich w Internecie w taki sposób, aby mogły być przez użytkowników przeszukiwane, czy też na przekazanie ich wykonawcom inwentarzy papierowych, którzy tylko wtedy będą mogli umieścić je we własnym systemie (wykorzystano w tym celu standard EAD).

W chwili obecnej A2A umożliwia wyszukiwanie i przeglądanie informacji o archiwaliach z terenów Anglii i Walii, od VIII wieku po dzień dzisiejszy. Zasoby opisane w A2A (przypomnijmy: tu udostępniane są same metadane) przechowywane są w archiwach, bibliotekach, uniwersytetach, muzeach oraz różnego rodzaju instytucjach na terenie całej Anglii i Walii, gdzie też pozostają do dyspozycji użytkowników.

Czwartą fazą projektu A2A jest inicjatywa „archiwów społecznościowych” – Archives 4 All. A4A nie tylko udostępnia informacje na temat kolekcji archiwalnych i innych z całej Anglii. W ramach tego projektu wdrażane są także programy partnerskie mające zachęcać do nawiązywania współpracy pomiędzy depozytariuszami zbiorów archiwalnych a ich użytkownikami. Dzięki tego typu aktywności zbiory archiwalne mają stać się szerzej znane, bardziej atrakcyjne i łatwiej dostępne.

Celem A4A jest udostępnienie nowych, zróżnicowanych materiałów w katalogu online, dającym różnorakie możliwości przeszukiwania. Dzięki temu szersze grono użytkowników ma możliwość zapoznania się w pełniejszy sposób z różnymi aspektami brytyjskiego dziedzictwa historycznego. Archives 4 All zachęca archiwistów do nawiązania współpracy z ludźmi, którzy obecnie nie korzystają z archiwów, a to w celu zwiększenia liczby ich użytkowników.

Pełna lista projektów A4A dostępna jest pod tym adresem. Na szczególną uwagę użytkownika spoza Wysp Brytyjskich zasługują moim zdaniem następujące projekty:
– WISEArchive mający na celu stworzenie publicznie dostępnego online archiwum gromadzącego wspomnienia i doświadczenia ludzi starszych;
– Trading Faces: Recollecting Slavery, którego celem są badania nad wpływem handlu niewolnikami na życie Londyńczyków w jego różnych aspektach;
– Police Archives, który ułatwiać ma badania nad socjologią historyczną dzieci i młodzieży na podstawie materiałów gromadzonych przez angielską policję;
– Watching the Birdie on Harrow Hill, którego celem jest zabezpieczenie i ochrona kolekcji fotografii Hills and Saunders;
– Heavy Metal zabezpieczający archiwalia z zakresu historii techniki;
– 1967 and all that udostępniający informacje na temat ważnych zbiorów archiwalnych dotyczących nieznanej historii społeczności mniejszości seksualnych w Wielkiej Brytanii.

W 2008 r. mówiłem już o potrzebie szerszego otwarcia archiwów na użytkownika oraz wykorzystywania przez te instytucje „mądrości tłumu”. Brytyjczycy już to potrafią. Teraz kolej na nas.