Rekonstrukcje historyczne online: TwHistory

Główna idea ruchu rekonstrukcji historycznych (historical reenactment) polega na próbie odtworzenia przeszłej rzeczywistości we współczesnych warunkach: dotyczy to głównie rekonstrukcji artefaktów kultury materialnej (zbroje, ubiory, sprzęty codziennego użytku) i stylu życia. Granicą odtwórstwa jest jednak zawsze choćby sama świadomość uczestników tego typu projektów: nikt nie jest w stanie wyzwolić się od współczesnego sposobu myślenia, aby w pełni przyjąć ten historycznie umotywowany.

Czy granicą rekonstrukcji historycznej może być też medium? Można by tu napisać wiele o problemach, jakie teoretycy historii stawiają przed tradycyjnym pisarstwem historycznym, chyba już ostatecznie odrzucając pozytywistyczny paradygmat opisu naukowego jako gwaranta skutecznego przekazu wie es eigentlich gewesen. Zwrócenie się w stronę języka jeszcze bardziej podważyło potencjał tradycyjnej narracji. Jeśli więc chodzi o problem historyczności odtwarzanego świata, sprawa nie wygląda najlepiej.

Można na szczęście zwrócić się w innym kierunku. Rekonstrukcja może być traktowana jako forma uczestnictwa w historii, a nie z góry skazana na niepowodzenie próba jej przywrócenia do życia. Pisze o tym ostatnio m.in. Andrzej Szpociński. W rekonstrukcji chodzi więc nie o odtworzenie przeszłości, ale współczesną pracę pamięci, stworzenie (choćby tymczasowej) wspólnoty (odtwórcy i widownia happeningu historycznego). Proces ten przebiegać może z pominięciem wymogów historyczności (podobnie jak w filmie fabularnym, na co zwraca uwaga Alison Landsberg w swojej książce o pamięci protetycznej).

Kilka miesięcy temu opisywałem projekt „Kumpel z Powstania”, który doskonale można odnieść do właśnie takiego spojrzenia na potencjał rekonstrukcji historycznych. Nie liczy się historyczność (odtwarzane tu są postaci fikcyjne i fikcyjne wydarzenia z Powstania Warszawskiego), ale uczestnictwo (interakcja, upamiętnienie). Podobny schemat wbudowano w projekt TwHistory, będący próbą realizacji rekonstrukcji historycznej w przestrzeni Twittera.

Projekt TwHistory został zainicjowany w 2009 roku, kiedy na Twitterze odtworzono za pomocą publikowania fragmentów wypowiedzi bitwę pod Gettysburgiem. Autorzy 140 znakowych opisów wystąpili wtedy w imieniu historycznych postaci i synchronicznie (w czasie rzeczywistym) publikowali swoje wypowiedzi, oparte o materiały źródłowe. W ten sposób budowano interaktywną i dynamiczną panoramę bitwy. Taki model wykorzystano później w kolejnych wirtualnych inscenizacjach. Ta Twitterowa inicjatywa – podobnie jak polskie projekty rekonstrukcyjne na Facebooku – może przypominać rozgrywki w klasycznych grach fabularnych (RPG), w których fabuła i świat gry budowany jest wyłącznie na podstawie ustnego opisu poszczególnych graczy i słownych interakcji między nimi. Happening historyczny na Twitterze nie polega przecież na fizycznym (materialnym) odtworzeniu realiów bitwy, umundurowania, ruchów oddziałów, walki, ale na interakcji między aktorami, którzy (tak jak w teatrze) tworzą wirtualny świat historii.

Zdaniem autorów projektu Twitter (Marion Jensen, Tom Caswell) udostępnia wszystkie niezbędne elementy rekonstrukcji historycznej: aktorów, komunikację, związki / relacje (relationship) i wizualizację chronologii (timeline). Najciekawsze (najbardziej atrakcyjne) wypowiedzi mogą być transmitowane dalej przez innych użytkowników Twittera, co może w łatwy sposób promować rekonstrukcję i wydarzenie, które jest odtwarzane. Na stronie TwHistory znaleźć można katalog zrealizowanych dotąd rekonstrukcji oraz informację, w jaki sposób można taką inicjatywę zorganizować.

• • •

Kategorie: Formy upamiętnienia