Dotychczasowe cząstkowe wyniki seminarium badawczego Wikipedia und die Geschichtswissenschaften (Wikipedia i nauka historyczna) każą krytycznie spojrzeć na potencjał edukacyjny tej największej internetowej encyklopedii. Badanie dwudziestu wpisów z zakresu wiedzy historycznej w niemiecko- i anglojęzycznej wersji Wikipedii pokazało, że jakość tekstów jest bardzo nierówna, różne wersje językowe tego samego hasła zawierają różne treści, a przy bardziej złożonych tematach Wikipedia w żadnym razie nie może spełniać roli wstępu do dalszego zdobywania wiedzy.

W ramach badania sprawdzane były hasła historyczne ze zdefiniowanych uprzednio (meta)kategorii, takich jak: „pojęcia”, „epoki”, „wydarzenia”, „osoby” i „metody”. Zaprezentowane w ostatnim tygodniu czerwca – najpierw wewnętrznie, a potem w ramach otwartego warsztatu – wyniki analizy zostaną opracowane w formie pisemnych raportów i prawdopodobnie do końca roku udostępnione w formie cyfrowej publikacji.

Tymczasem już teraz dostępne dane pozwalają dostrzec pewne prawidłowości związane z budową haseł historycznych w Wikipedii: okazało się np., że długość tekstu budującego treść hasła nie zawsze idzie w parze z jego jakością. Analiza pokazała także, że odniesienia do literatury obcojęzycznej rzadko występują w wikipedystycznych hasłach dotyczących historii. Trudno też określić jeden schemat ilustrowania haseł historycznych: np. hasło „zimna wojna” jest w niemieckojęzycznej wersji Wikipedii pozbawione ilustracji, podczas gdy w angielskiej wersji znajdziemy fotografię przedstawiającą Reagana i Gorbaczowa siedzących zgodnie przed kominkiem i rozmawiających o zakończeniu konfliktu. Rosyjska Wikipedia prezentuje w ramach ilustracji tego hasła mapę politycznego podziału Europy na antagonistyczne bloki oraz szczegółowe zestawienie państw przynależnych do obu obozów.

W treści haseł historycznych dotyczących zwłaszcza osób i wydarzeń najsilniej odnaleźć można wpływ narodowego punktu widzenia. Dobrym przykładem jest wpis dotyczący Engelberta Dollfussa, jednego z głównych austriackich faszystów okresu międzywojennego. Mężczyzna był bardzo mały – co w angielskiej Wikipedii opisane jest wyczerpująco i podkreślone drwiącym tonem. Dolfuss, jak można tam przeczytać, nazywany był „Millimetternich”, co nawiązuje do postaci Metternicha. Niemiecka wersja o wzroście tylko napomyka, choć cały tekst wpisu jest o wiele dłuższy. Oczywiście hasła epok lub abstrakcyjnych pojęć historycznych okazały się być mniej wrażliwe na takie zniekształcenia.

Jednym z najważniejszych wniosków badania było właściwie zakwestionowanie obiegowej opinii o tym, że teksty Wikipedii mogą służyć jako wprowadzenie do określonego tematu historycznego. Im bardziej złożony jest temat hasła, tym większe jest ryzyko, że artykuł nie będzie przydatny jako wprowadzenie. Widać to wyraźnie w zanalizowanych hasłach takich jak „wczesne średniowiecze” czy „oświecenie”, gdzie treść nie jest odpowiednio ustrukturyzowana i może być niejasna dla kogoś, kto nie ma pojęcia o obu epokach.

Seminarium badawcze w Wiedniu zostało zaprojektowanej jako część pracy naukowej skupionych wokół tematu relacji między Wikipedią a nauką i edukacją historyczną nauk historycznych historyków: Jan Hodel i Peter Haber w swojej pracy opublikowanej w 2009 roku zaznaczyli cztery możliwe podejścia do tego tematu:

• Badanie społecznych interakcji w procesie tworzenia i używania Wikipedii;
• Analityczne porównanie treści [tematów] historycznych obecnych w Wikipedii
• Analiza algorytmów struktur treściowych i metadanych
• Analiza treści historycznych w perspektywie historii historiografii i epistemologii

Podstawą wiedeńskiego seminarium szwajcarskich badaczy było analityczne porównywanie treści pojedynczych, losowo wybranych tematów. Zwrócono uwagę na problem interakcji w ramach stron dyskusyjnych poszczególnych haseł Wikipedii, jednak nie było to centralnym punktem badania. Konieczne jest przygotowanie odpowiedniej bazy pojęciowej i metodologicznej pozwalającej na standaryzację różnych badań Wikipedii i porównywanie ich między sobą.

Organizatorzy badania zwracają uwagę na konieczność zauważenia edukacyjnego potencjału Wikipedii, ale przypominają o konieczności krytycznego podejścia do tego medium. Całościowe wyniki badania zostaną zaprezentowane pod koniec roku. Zaprezentowane wyżej wnioski oparte są o analizy 20 haseł, co naturalnie każe bardzo krytycznie spojrzeć na cząstkowe wyniki badania. Robi to m.in. Ziko van Dijk w opublikowanej na swoim blogu notce Historian: Wikipedia falls down on core task.

Opracowano na podstawie wpisu Wikipedia für Historiker/innen: Schlechter als erwartet, Peter Haber CC-BY-NC-SA

Rysunek: xkcd.com CC-BY-NC