Nauki pomocnicze historii: polskie narzędzia online

Przeglądając zasoby polskiego Internetu warto zwrócić uwagę nie tylko na publikacje bibliotek cyfrowych, lecz także na inne narzędzia, które na co dzień stanowią część warsztatu historyka. Poniżej zestawiam sześć adresów internetowych z zakresu nauk pomocniczych.

1. Polski Słownik Biograficzny (PSB). Zawiera biogramy wybitniejszych nieżyjących Polaków i cudzoziemców związanych z Polską. Pierwszy tom ukazał się w roku 1935, do chwili obecnej wydano 45 tomów (lata 2007/2008) do nazwiska Surma Czesław. Istnieje już strona internetowa projektu, na której jednak nie ma, niestety, opublikowanych dotąd opracowań życiorysowych (biogramów). Zamieszczamy natomiast wykaz wszystkich tomów, które ukazały się od roku 1935 do dnia dzisiejszego, oraz spis wszystkich opublikowanych w nich haseł.

2. Od kilku już lat mamy udostępniony w sieci Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Ściślej rzecz biorąc, mamy dwie jego wersje. Pierwsza przygotowana została przez Bibliotekę Uniwersytecką w Warszawie oraz Katedrę Lingwistyki Formalnej UW. Konia z rzędem jednak temu, kto w miarę sprawnie zdoła tu odnaleźć poszukiwane hasło. W Internecie powieszono po prostu skany (w formacie DjVu) kolejnych stron tego wielotomowego wydawnictwa, bez możliwości wyszukiwania. Na szczęście pojawiła się także druga wersja Słownika, udostępniona w Domenie Internetowych Repozytoriów Wiedzy ICM. Jest to już w pełni funkcjonalne narzędzie, oferujące wyszukiwarkę oraz system nawigacji.

3. Bibliografia polska wydana przez Karola Estreichera starszego. To potężne dzieło rejestruje druki polskie i z Polską związane od początków sztuki drukarskiej aż po rok 1900. Dzieło to nie jest kompletne, w latach powojennych ukazało się do niego kilka uzupełnień (nie jest również wolne od pomyłek), niemniej rejestruje ogrom materiału – 120 000 dzieł polskich i „z Polską styczność mających”.

Układ bibliografii jest dość skomplikowany, dzieli się ona na cztery części:

I. Zasięg chronologiczny: 1800-1880. Liczba tomów: 1-5 + 6 i 7. Układ: alfabetyczny.
II. Zasięg chronologiczny: 1455-1889. Liczba tomów: 8-11. Układ: chronologiczny.
III. Zasięg chronologiczny: XV- XVIII w. Liczba tomów: 12-33 + 1 zeszyt. Układ: alfabetyczny.
IV. Zasięg chronologiczny: 1881-1900. Liczba tomów: 1-4. Układ: alfabetyczny.

Część II ma charakter pomocniczy, zawiera skrócony opis bibliograficzny. Części I i IV stanowią całość XIX wieku, materiał ten podzielony został ze względów technicznych.

Dzieło to zostało zdigitalizowane na Uniwersytecie Jagiellońskim i jest dostępne w Internecie pod adresem www.estreicher.uj.edu.pl

3. Natomiast bieżącą polską bibliografią narodową jest Przewodnik Bibliograficzny publikowany przez Bibliotekę Narodową w Warszawie, od niedawna także w Internecie. Oprócz Przewodnika i Bibliografii Zawartości Czasopism skorzystać tu także możemy z katalogów centralnych (książek i czasopism zagranicznych), katalogów zbiorów specjalnych oraz bibliografii specjalnych.

4. Dla użytkowników poszukujących informacji bibliograficznej dla druków nowych ważnym narzędziem jest KARO – multiwyszukiwarka przeszukująca katalogi komputerowe 121 bibliotek uniwersyteckich, politechnicznych, innych szkół wyższych i instytutów badawczych oraz publicznych.

5. Jeśli natomiast poszukujemy informacji bibliograficznej na temat starodruków, powinniśmy zajrzeć do katalogu Biblioteki Kórnickiej PAN. Biblioteka ta posiada jedną z najzasobniejszych kolekcji starodruków w Polsce, a co więcej – i jest to ewenement na skalę kraju – udostępnia swój katalog zbiorów specjalnych w sieci Internet. Dodajmy tu, że Centralny Katalog Starych Druków Biblioteki Narodowej w Warszawie, będący narzędziem bardzo potrzebnym badaczom, istnieje jedynie w postaci tradycyjnego katalogu kartkowego, bardzo niechętnie udostępnianego w Pałacu Krasińskich, w którym ma swoją siedzibę Oddział Zbiorów Specjalnych BN. Katalog ten nadal nie doczekał się nawet wersji drukowanej, a o publikacji internetowej jeszcze długo zapewne nie ma co myśleć.

6. Na koniec coś z trochę innej beczki: najlepszy dostępny w polskim Internecie przelicznik jednostek miar i wag – miary.wielki.net

• • •

Kategorie: Narzędzia / Zasoby