Europa wg Auschwitz Litzmannstadt Ghetto będąca efektem ponad dwuletniej pracy zespołu z Laboratorium Reportażu Uniwersytetu Warszawskiego pod kierownictwem Marka Millera to publikacja źródłowa napisana w oparciu przede wszystkim o relacje naocznych świadków, pamiętniki, wspomnienia, dzienniki.

Historia opowiadana głosami tych, którzy przeżyli, bądź których pochłonęło piekło łódzkiego getta, a pozostawili po sobie świadectwa jest „żywą” monografią tego miejsca. Autor stopniowo z wyczuciem wprowadza czytelnika w świat niezwykle skomplikowanych relacji, układów, pokazuje nieproste stosunki polsko-żydowskie w czasie okupacji i bezpośrednio po wyzwoleniu, czy stosunki żydowsko-żydowskie. Metoda, którą opracowana została książka polegająca na montażu fragmentów relacji, pozbawiona odautorskiego komentarza, stworzyła możliwość zaistnienia głosów bezpośrednich w rozważaniach o getcie.

Ukazując wydarzenia z różnej perspektywy zarówno ofiar jak i katów, zderzając opinie diametralnie różne, czasami nawet sprzeczne, koncentrując się na „historiach prywatnych” pozwala spojrzeć w szerszej perspektywie na tragiczne wydarzenie jakim było doświadczenie Holocaustu.

Publikacja ma przemyślaną linię dramaturgiczną, dlatego czyta się ją jak powieść. Powieść, która jednak w odróżnianiu od klasycznych powieści będących projekcją autora, oparta jest w całości na materiale już istniejącym, na relacjach zalegających w archiwach, na dziennikach, wspomnieniach, na materiale, który jest świadectwem historycznym.

Jak bardzo tekst będący kondensacją zbiorowego doświadczenia, poprzez konfrontację świadectw, panoramiczną syntezę, rzeczywistość podaną czytelnikowi w stężeniu, będącą wynikiem zastosowania polifoniczności zbliża się do prawdy? Odpowiedź na to pytanie skierowana jest do każdego czytelnika z osobna. Polifoniczna powieść reportażowa jaką jest „Litzmannstadt Ghetto” zaznacza wielowymiarowość i różnorodność ukazywanego świata i bohaterów, wskazuje na wielość równoważnych, równoległych „historii indywidualnych” w rozważaniach na temat łódzkiego getta. Historia o której traktuje książka jest historią tych, których oczy oglądały piekło tamtych dni, tamtego czasu, tamtych wydarzeń.

Magdalena Januszewska

Europa według Auschwitz. Litzmannstadt Ghetto
Autor: Marek Miller
Wydawca: Państwowe Muzeum Auschwitz Birkenau, Oświęcim 2009
Opracowanie: Laboratorium Reportażu Uniwersytetu Warszawskiego
486 s., 16 x 24 cm, zdjęcia i dokumenty, okładka twarda
ISBN: 978-83-7704-001-0

Pobierz: [download id=”11″]