Seminarium: elektroniczne instrumenty projektowania i organizacji ekspozycji muzealnych

24 listopada w warszawskim Centrum Promocji Informatyki odbędzie się kolejne seminarium z cyklu Nowoczesne muzea i galerie – elektroniczne instrumenty projektowania i organizacji ekspozycji muzealnych. W ramach seminarium poruszone zostaną m.in. tematy związane z wykorzystaniem internetu w organizacji i promocji działań muzeum. Wykład Wykorzystanie mediów społecznościowych w komunikacji z odbiorcami oferty muzealnej wygłoszą Joanna Hajduk i Marcin Wójcik z Małopolskiego Instytutu Kultury. Joanna Hajduk jest jedną z autorek świetnego projektu muzeoblog.org.

MW: Wydaje mi się, że kiedy mówi się o nowych metodach promocji muzeum, nowych formach komunikacji między muzeum a społeczeństwem trzeba mieć na uwadze zmiany w ogólnej koncepcji muzeum jako instytucji. Czy w wielokulturowym, zmedializowanym społeczeństwie muzeum traci swoją XIX wieczną funkcję świątyni pamięci i staje się po prostu jednym z nadawców na rynku szeroko pojętych mediów? Taką sytuację opisują uczestnicy zorganizowanego w lipcu w London School of Economics panelu The Museum of the 21st Century – dyrektor British Museum Neil MacGregor oraz szef Tate – Nicholas Serota. W jakim kierunku ewoluuje schemat instytucji muzeum?

Joanna Hajduk: Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. I dobrze. Według tego, co w MIK-u, w programie Dynamika Ekspozycji, myślimy o muzeach, ich koncepcja ewoluuje właśnie od takich autorytarnych stwierdzeń („muzeum to…”) po bardziej otwarte, mieszczące w sobie różne możliwe rozwiązania. Dla nas współczesne muzeum (celowo unikam w tym kontekście terminu „nowoczesne”) jest raczej miejscem negocjacji niż prezentowania gotowych rozwiązań. Nie opowiada już wszechobowiązujących historii, nie jest arbitrem, ale miejscem do dyskusji, miejscem, które daje narzędzia do własnej interpretacji. Nie chodzi oczywiście o promowanie względności wszystkiego, bynajmniej, ale o przysłowiowe zdjęcie z piedestału, przyjęcie więcej niż jednego/jedynego sposobu opisu rzeczywistości, uwzględnienie różnorodnych perspektyw. Dla mnie muzeum jest jak mapa myśli, do której zwiedzający mogą „dopisać” swoje skojarzenia, tropy, interpretacje. Jest bardziej hipertekstem niż tekstem. Raczej odsyła do, niż skupia na. Wspomniany „szeroko pojęty rynek mediów” jest czymś tak enigmatycznym z jednej strony, a z drugiej jakoś tam oczywistym – dla mnie prożnym i pustym gestem byłoby tam muzeum umieścić lub nie umieścić. Nie o to, moim zdaniem, chodzi. Muzeum nadawcą treści jest, z pewnością jednym z wielu, kluczowe pytanie to pytanie o sposób nadawania oraz przyjmowania (!) przez muzeum treści oraz o ich jakość.

W popularnych medialnych przekazach (i być może badaniach opinii publicznej) polskie muzea są nudne. Jedynie Muzeum Powstania Warszawskiego pokazywane jest jako przykład skutecznego łączenia nowoczesności z tradycyjną rolą przechowywania i udostępniania obiektów przeszłości. Nie ma sensu polemizować z takimi uproszczeniami – ale poglądy takie karzą zadać pytanie: czy muzeum, żeby być atrakcyjne, musi być nowoczesne? Na czym ta nowoczesność ma polegać i jakie są jej granice?

Tu oczywiście sporo zależy od tego, co rozumiemy pod terminem „nowoczesne”… To temat rzeka. Wolałabym też nie mówić, że muzeum „musi”, raczej „może” – potrzebna jest tu bowiem dojrzałość do zmian a nie usilne starania bycia atrakcyjnym za wszelką cenę. I tak, chciałabym, żeby muzea były raczej współczesne, czyli aktualne, odnoszące się do doświadczeń widza, odwołujące do spraw ważnych dla niego, teraz. Nie chodzi tu przecież wyłącznie o użycie narzędzi współczesnych (wszechobecne powoli multimedia), mam czasem wrażenie, że dominują one często nad przekazem. Owszem, są niezbędne, są pomostem między tym, co muzeum ma do powiedzenia a współczesną publicznością, oczywiście muzeum powinno ich używać, żeby być zrozumianym, to kwestia wspólnego języka, nie powinny stać się jednak celem, a pozostać narzędziem komunikacji. Bo właśnie komunikacja jest kluczowa w wizji współczesnego muzeum, przestawienie się z relacji nadawca-odbiorca na relację rozmowy.

24 listopada w warszawskim Centrum Promocji Informatyki odbędzie się seminarium em>Nowoczesne muzea i galerie – elektroniczne instrumenty projektowania i organizacji ekspozycji muzealnych. W jego ramach prowadzić będzie Pani wykład Wykorzystanie mediów społecznościowych w komunikacji z odbiorcami oferty muzealnej: jaki sposób myślenia o społecznościach internetowych chce Pani przekazać uczestnikom spotkania?

Odpowiedź na to pytanie częściowo pojawia się wyżej – na konferencji opowiem o przykładach działań, które kreują relacje między muzeum a społecznościami internetowymi. W tym myśleniu ważna jest komunikacja horyzontalna, rozmowa, relacja – i to bardziej między poszczególnymi ludźmi a nie instytucją i odbiorcami jej oferty. Media społecznościowe to partycypacja, odejście od wertykalnych stosunków, to także szacunek dla tego, co mają do powiedzenia odbiorcy muzealnego komunikatu. To wreszcie współtworzenie treści, czyli uosobienie odejścia od sytuacji, o której wspominam na początku, czyli odejście od muzeum-arbitra, muzeum-świątyni, przejście do koncepcji muzeum-forum.

Serdecznie dziękuję za odpowiedź. Więcej informacji o seminarium można znaleźć na stronie www.cpi.com.pl