Sesja naukowa „Materializacja przeszłości”, która odbyła się 20 lutego w Poznaniu, dotyczła zagadnień związanych z manifestowaniem się przeszłości pod postacią śladów; jej uobecnianiem się (czy prezentyfikacją) w teraźniejszości, dzięki czemu staje się ona widzialna i doktykalna. Rozważania zaproszonych na sesję naukowców koncentrowały się wokół takich pojęć kluczowych, jak: obecność, ślad, dowód, doświadczenie, rzecz/przedmiot, sprawczość rzeczy.

Anna Ziebińska-Witek, Od obiektu „naturalnego” do obiektu muzealnego, czyli materializacja historii w muzeum

Obiekty są wszechobecne w życiu człowieka i społeczeństwo – przynajmniej w formie, w jakiej je znamy i rozumiemy – nie mogłoby bez nich istnieć. Zwykle pojmujemy obiekty zgodnie z wzorem ekonomicznym – w kategoriach ich produkcji, wymiany i konsumpcji, ale utowarowienie jest tylko jednym ze sposobów ich istnienia i posiadania znaczenia. Podobnie jak ludzie, obiekty prowadzą życie społeczne – niektóre nawet robią „karierę”, która łączy się z karierami pewnych osób i grup społecznych, innym przypisujemy estetyczną, historyczną lub naukową wartość i umieszczamy w muzeum.

Zrozumienie aktu przeistoczenia się kawałka materii w urzeczowioną istotę historii, wiedzy czy sztuki wymaga zastanowienia nad złożonością procesów zachodzących w momencie wkroczenia obiektu do muzeum. Wyrwany z materialnej rzeczywistości i zdeponowany w świecie subiektywnych intencji, obiekt jest formowany jest przede wszystkim poprzez świadome akty człowieka (acts of attention). Obiekty muzealne zakładają istnienie pierwotnego statusu obiektów, których uprzednia tożsamość pochłaniają i reprodukują, ale nie zachowują jej sciśle w takiej samej formie. W procesie przejścia od obiektu „naturalnego” do obiektu muzealnego rzeczy nabierają nowych wymiarów związanych z ich używaniem, wymianą, wartoscią i znaczeniem. Referat stanowi refleksję nad tymi – często nieuświadamianymi – procesami.

Anna Ziebińska-Witek dr, adiunkt w zakładzie Kultury i Historii Żydów UMCS. Zajmuje się problematyką reprezentacji Holocaustu w historiografii, literaturze, filmie i muzeach. Autorka wielu publikacji, w tym książki Holocaust. Problemy przedstawiania, Lublin 2005 oraz przekładu studium Berela Langa Nazistowskie ludobójstwo. Akt i idea, Lublin 2006. Stypendystka Fundacji Kościuszkowskiej, United States Holocaust Memorial Museum, Waszyngton (2002) oraz Fulbright Research Grant, Princeton University (2005/2006).