10 najważniejszych piosenek historycznych współczesnych Polaków (subiektywny wybór)

Czy piosenka może być nośnikiem świadomości historycznej? Czy może upamiętniać przeszłość? 1 sierpnia Muzeum Powstania Warszawskiego zorganizowało akcję muzyczną Warszawiacy śpiewają (nie)zakazane piosenki. Zebrani licznie na Pl. Piłsudskiego ludzie – razem ze specjalnie wybranym na tę okoliczność zespołem – śpiewali oryginalne powstańcze piosenki, upamiętniając wydarzenia z 1944 roku. Była to doskonała okazja do bardzo osobistego doświadczenia historii, pozbawionego oficjalnej i patetycznej formy, której nie brakowało przy oficjalnych wystąpieniach polityków.

Może warto subiektywnie wybrać dziesięć najbardziej w Polsce rozpoznawalnych, popularnych i/lub aktualnych piosenek o historycznym charakterze. Jak opisywałyby przeszłość naszego kraju, gdyby tylko one miałyby o niej świadczyć?

10. 40-1 – Sabaton

Jedyna piosenka w tym zestawieniu wykonywana przez zagraniczny zespół. Sabaton śpiewa w niej o bohaterstwie polskich żołnierzy broniących Wizny w 1939 roku. - W takich piosenkach czuć fascynację militaryzmem – mówi Robert Kostro, dyrektor warszawskiego Muzeum Historii Polski. – Ale ważne jest, żeby pokazywały pozytywne przykłady i prawdziwą historię. Jeżeli tak jest, to jest to bardzo dobra forma propagowania wiedzy o Polsce. Miejsce 10, popularność niszowa, ale za to międzynarodowy zasięg.

9. Rycerze dobrej opieki – Klub Świętego Ludwika

Jedyna w tym zestawieniu piosenka, która nie opisuje historii Polski. XII-wieczny tekst opracowany przez Jacka Kowalskiego można uznać za nieformalny evergreen polskiego ruchu rycerskiego.

8. W stepie szerokim…

Ta piosenka przywołuje historię Polski bezkresnej, trochę dzikiej, ale odważnej, walecznej i heroicznej. Kwintesencja idei Sienkiewicza, idealne wprowadzenie do serialu, który w każdym odcinku przynajmniej na jakiś czas kazał zapominać o szarej, miernej i beznadziejnej rzeczywistości Polski Ludowej.

7. Siekiera – motyka

Z jaką piosenką kojarzyć się może większości Polaków okupacja? Siekiera – motyka istnieje w niezliczonych wersjach, tworzonych przy okazji kolejnych historycznych zawirowań, np. w wersji ze stanu wojennego.

6. Ballada o Janku Wiśniewskim

Piosenka upamiętniająca śmierć Zbyszka Godlewskiego podczas masakry 1970 roku w Gdyni. Twórca ballady nie znając prawdziwego nazwiska zastrzelonego chłopaka nazwał go Jankiem Wiśniewskim. Wpływ piosenki na świadomośc historyczną jest olbrzymi – w Gdyni istnieje ulica imienia Janka Wiśniewskiego, motyw ballady pojawił się między innymi w Psach Pasikowskiego i… na płycie P.O.L.O.V.I.R.U.S. zespołu Kury w utworze Sztany – glany: To my chłopcy z Grabówka, my chłopcy z Chylonii, Tu nawet policja cię nie obroni.. Oczywiście nie można zapomnieć śpiewającej tę balladę Krystyny Jandy w filmie Wajdy Człowiek z żelaza.

5. Barykada – Lao Che

Właściwie należałoby tu umieścić odnośniki do wszystkich piosenek z albumu Powstanie Warszawskie, przełomowego projektu upamiętniającego wydarzenia 1944 roku za pomocą zupełnie nowych środków wyrazu. Ta płyta-słuchowisko, skompilowana z tekstów oddających rzeczywistość Powstania widzianą z wielu perspektyw pokazała, że silnie doświadczyć bliskości historii można także dzięki odpowiedniej muzyce w słuchawkach odtwarzacza mp3.

4. Czerwone maki na Monte Cassino

Słynna scena z Popiołu i Diamentu Wajdy, jeszcze bardziej słynna piosenka. Nigdy przy niej nie tańczono. Tekst Feliksa Konarskiego stał się hymnem zakazanej przez komunistów pamięci o żołnierzach polskich na Zachodzie. Status hymnu utrzymała chyba do dziś – nie słychać o nowych aranżacjach, tak popularnych choćby w przypadku piosenek z Powstania Warszawskiego.

3. Obława – Jacek Kaczmarski

Kolejny wielki przebój Jacka Kaczmarskiego, wolne tłumaczenie piosenki Włodzimierza Wysockiego, z której Kaczmarski zapożyczył sytuację wyjściową (tytułowe polowanie) zmieniając melodię i dostosowując metafory do polskich realiów. Piosenka oddająca grozę milicyjnych polowań na protestujących i strzelającego do ludzi wojska.

2. Czterej pancerni i pies

Jeśli istnieje w Polsce jakieś powszechne, ogólne wyobrażenie II wojny światowej to istnieje niebezpieczeństwo, że oparte jest ono na filmowej rzeczywistości serialu Czterej pancerni i pies.

1. Mury – Jacek Kaczmarski

Prawdziwy historyczny hit, piosenka-legenda, uznawana za hymn „Solidarności”, chociaż napisana kilka lat przed jej powstaniem (1978). Wciąż popularna w nowych aranżacjach i chyba wciąż nie do końca zrozumiana. Szczególnie razić może jej powszechna optymistyczna interpretacja w kontekście czytelnego przecież negatywnego przesłania (Aż zobaczyli ilu ich, poczuli siłę i czas / I z pieśnią, że już blisko świt szli ulicami miast; / Zwalali pomniki i rwali bruk – Ten z nami! Ten przeciw nam! / Kto sam ten nasz najgorszy wróg! / A śpiewak także był sam.).

Jakie jeszcze piosenki mogłyby znaleźć się w tym zestawieniu?

• • •

Kategorie: Formy upamiętnienia / Świadomość historyczna

Skrócony link: Kopiuj adres odnośnika

Kliknij tutaj, aby wygenerować przejrzystą wersję do czytania lub wydruku

Udostępnij ten artykuł