Serwis dziennika Daily Telegraph poinformował, że dane z Księgi Dnia Ostatecznego (Domesday Book), zbioru informacji o stanie państwa zamówionego w grudniu 1085 roku przez Wilhelma Zdobywcę, zostały umieszczone w specjalnej bazie danych i udostępnione w internecie. Zasoby dotyczące ponad 13 tysięcy miejscowości w XI-wiecznej Anglii można przeglądać za pomocą wyszukiwarki, mapy oraz indeksu. Nad realizacją projektu pracował od 1980 roku profesor John Palmer z uniwersytetu w Hull. Dostępna pod adresem domesdaybook.co.uk baza nie jest jednak jeszcze kompletna – wiele rekordów nie zostało dotąd uzupełnionych (o czym sam artykuł nie wspomina).

Autorka artykułu w Daily Telegraph nie pisze jednak o wcześniejszych projektach, związanych z digitalizacją i udostępnianiem w internecie zasobów Księgi Dnia Ostatecznego. Projekt Johna Palmera to nie jedyne dostępne w internecie opracowanie zasobów jednego z najważniejszych źródeł do historii Anglii i dziejów średniowiecza. Brytyjskie archiwum oferuje obszerne omówienie zasobów Księgi Dnia Ostatecznego a nawet krótki kurs łaciny dla osób, które chciałyby bardziej zaangażować się w poznawanie tego źródła. Można również zamówić skany poszczególnych stron. Warto przy okazji zadać pytanie, czy skoro Archiwum finansowane jest z pieniędzy podatników a Domesday Book to dzieło należące do domeny publicznej pobieranie jakichkolwiek opłat jest w tym przypadku zasadne. Księga Dnia Ostatecznego dostępna jest także w wydaniu na 4 płytach CD.

Z 1086 do 1986

BBC w 1986 roku sfinalizowało projekt będący nawiązaniem do średniowiecznego schematu Domesday Book. Ponad milion osób (głównie uczniów) od 1984 do 1986 roku zaangażowało się w opisywanie współczesnej Wielkiej Brytanii. Robiono zdjęcia, spisywano relacje dotyczące codziennego życia, zebrano również pokaźny zasób danych statystycznych. Przygotowano nawet pewne rozwiązania wykorzystujące potencjał rzeczywistości wirtualnej (wirtualne spacery po najważniejszych obiektach i miejscowościach).

Materiały zebrane w ramach projektu zostały zarchiwizowane na dwóch dyskach LaserVision Read Only Memory (LV-ROM): dysk Community Disc zawierał osobiste relacje zebrane przez osoby uczestniczące w akcji. National Disc gromadził oficjalne dane ze spisu powszechnego z 1981 roku, serie profesjonalnie wykonanych fotografii dokumentujących życie w Wielkiej Brytanii oraz program pozwalający na odbycie wirtualnej wycieczki po najważniejszych miejscach kraju. Odczytanie dysków wymagało użycia specjalnego odtwarzacza – Philips VP415 „Domesday Player”. Zestawy dysków rozeszły się w niewielkiej ilości egzemplarzy – wydawnictwo było bardzo drogie, a skorzystanie z zasobów wymagało specjalistycznego sprzętu.

Realizacja projektu pochłonęła 2.5 miliona funtów.

Tylko do odczytu?

Historia tego projektu pokazuje wyraźnie, jak ważne staje się dyskusja o otwartych formatach i przyszłych problemach z odczytywaniem cyfrowych zasobów archiwalnych. Dane zebrane w ramach projektu BBC już po kilkunastu latach zostały uwięzione w nieodczytywanym przez nowe komputery formacie LV-ROM. Pojawił się problem dostępności tych zasobów w przyszłości, częściowo rozwiązany przez specjalistów pracujących w ramach inicjatywy CAMiLEON, którym udało się odpowiednio emulować niedostępny już na rynku sprzęt i system, konieczny do odczytywania dysków LV-ROM.

Zobacz też:
Digital Domesday Book lasts 15 years not 1000 – It was meant to be a showcase for Britain’s electronic prowess – a computer-based, multimedia version of the Domesday Book. But 16 years after it was created, the £2.5 million BBC Domesday Project has achieved an unexpected and unwelcome status: it is now unreadable.
Prezentacja projektu realizowanego przez BBC
Preservation & Emulation – Domesday Redux – jak ratowano dane zebrane przez BBC.