Na blogu Petera Subera znalazłem streszczenie ciekawego artykułu, którego autorem jest Kevin Kelly z Wired. Tekst dotyczy kwestii przezwyciężania pewnych właściwości internetu, które dosyć mocno daje się we znaki większości wydawców, także tych, publikujących online. Chodzi o kopiowanie i często nielegalną (pomijającą prawa autorskie), darmową dystrybucję.

When copies are free, you need to sell things which can not be copied – pisze Kelly i właściwie można to zdanie uznać za najlepsze podsumowanie całego materiału. Podstawą jego tezy jest przekonanie, że sytuacja, w której wydawca (autor) przestaje mieć jakikolwiek wpływ na to, jak, gdzie i na jakich warunkach jego treść jest kopiowana i dystrybuowana online, jest stanem, którego nie da się zmienić. Kelly twierdzi nawet, że jest to naturalna cecha internetu: Every bit of data ever produced on any computer is copied somewhere. The digital economy is thus run on a river of copies. Unlike the mass-produced reproductions of the machine age, these copies are not just cheap, they are free. Mamy więc sytuację, w której dostęp do darmowych kopii przestaje być jakimkolwiek problemem.

fot. bettyx1138 (CC)

Jak do tej sytuacji odnieść kwestie komercyjne? Jak w takich warunkach zbudować biznesowy model dystrybucji treści? Peter Suber w swoim streszczeniu analizuje tekst Kelly’ego przede wszystkim w kontekście czasopism udostępnianych na zasadach Open Access. Jednak tezy, jakie sformułował Kelly mogą mieć zastosowanie nawet w sprawach dotyczących praw autorskich do zawartości blogów.

Kevin Kelly pisze, że istnieją takie cechy treści, które nie mogą występować w przypadku powielanych wielokrotnie, darmowych kopii. There are a number of qualities that can’t be copied. Poznanie tych wartości ma umożliwić zbudowanie dobrej strategii komercyjnej bez zbędnego porywania się na (ostatecznie nieskuteczną) walkę z kopiowaniem.

Bezpośredniość (immediacy) – Jak pisze Kelly, ludzie często wolą pójść do kina zamiast czekać na pewną, ale odłożoną w czasie telewizyjną premierę. Zamiast szukać na stronach internetowych tygodnika interesującego ich artykułu sprzed tygodnia, wolą przeczytać go w oryginale w kupionym wcześniej wydaniu drukowanym. Bezpośredniość to jakość, której kopia może nie posiadać.

Personalizacja (presonalization) – darmowa kopia często wyklucza możliwość personalizacji. Nagranie koncertu dostępne w mp3 nie może być przygotowane pod konkretną wersję sprzętu, na którym będziemy je odtwarzać. Darmowa, nielegalna kopia programu może nie posiadać wersji językowej, na której nam zależy.

Interpretacja (interpretation) – Kelly podaje tu przykład oprogramowania, które jest dostępne za darmo, jednak trzeba płacić za dostęp do jego instrukcji obsługi. Czytając pojedynczą kopię artykułu naukowego w pliku PDF możemy np nie mieć możliwości przeczytania wstępu, który w drukowanym wydaniu czasopisma wprowadzał czytelnika w kontekst i przedstawiał sylwetkę autora. Filmy archiwalne dostępne na YouTube często nie są dobrze opisane, nie mamy dostępu do opisu ich historii, która znaleźć się może w profesjonalnym wydaniu DVD.

Autentyczność (authenticity) – streszczenie artykułu naukowego dostępne na blogu może mieć mniejszą wartość merytoryczną niż tekst opublikowany w czasopiśmie drukowanym. Nikt również nie da nam gwarancji, że archiwalne zdjęcie dostępne w serwisie Flickr nie jest w jakikolwiek sposób zmanipulowane.

Dostępność (accessibility) – kopia może nie być bezpośrednio dostępna, często bywa nieaktualna.

Forma (embodiment) – PDF to wygodna forma przechowywania tekstów, ale lektura z ekranu nie jest wygodniejsza od czytania tradycyjnego wydruku. Podobnie, nagranie z koncertu nie oddaje atmosfery widowiska na żywo.

Wsparcie (patronage) – odbiorcy często chcą wynagrodzić autorów, muszą jednak mieć taką możliwość oraz być pewni, że wynagrodzenie trafi bezpośrednio do tych, którzy na nie zasłużyli.

Widoczność (findability) – work has no value unless it is seen – kwestia łatwości wyszukania odpowiednich treści oraz ich dostępności to ostatnia z opisanych przez Kelly’ego cech.

Jak pisze Peter Suber, tezy Kelly’ego mogą stanowić podstawę funkcjonowania czasopisma (bloga) dostępnego na zasadach Open Access. Brak kontroli nad dystrybucją treści nie musi dla wydawcy oznaczać utraty przewagi nad dostępnymi niezależnie od niego kopiami.