James Delingpole: II wojna światowa jako źródło uniwersalnych fabuł

Wielu z nas słuchając opowieści naszych dziadków wyobrażało sobie żołnierzy walczących na wielu frontach II wojny światowej. Dla młodych ludzi były to historie o bohaterstwie, braterstwie i ludziach gotowych do poświęceń.

Narastająca fascynacja II wojną światowa szukała ujścia wśród ludzi, dla których wojna była już odległą historią – pokolenia, które ją przeżyły, zachowały pamięć o jej okrutnych realiach. W swoim artykule James Delingpole dowodzi, że ostatnia dekada był czasem odrodzenia II wojny światowej w książkach i komiksach, szeroko pojętej publicystyce, a nawet filmach. James Delingpole rosnące zapotrzebowanie na książki o II wojnie światowej nazywa „one of the hottest phenomena of the next decade”. Trudno temu zaprzeczyć, jeśli weźmie się pod uwagę podawane przez niego przykłady. „We’ve done incredibly well out of it,” says Jonathan Goodman of Carlton Books, whose bumper repackaged editions of classic Commando stories were one of the biggest hits in bookshops last Christmas, selling well into six figures. They are about to release two new volumes, Commando: ANZACS at War and Commando: All Guns Blazing.

Delingpole pisze o sytuacji na Wyspach Brytyjskich, gdzie wydawnictwa płacą coraz większe kwoty za prawa do reedycji serii powieści o II wojnie światowej, (takie kroki podejmuje m.in. wydawnictwo Bloomsbury). Mimo różnić miedzy brytyjskim, a polskim spojrzeniem na historię II wojny światowej, podobną sytuację można dostrzec i u nas. Wraz z 60 rocznicą Powstania Warszawskiego, wśród Polaków dużym zainteresowaniem zaczęły się cieszyć takie ksiażki jak „Dług Honorowy”, „Marsz Czarnych Diabłów”, „Sprawa Honoru” czy „Powstanie 44”, które swego czasu było prawdziwym bestsellerem.

Popyt na tego typu książki w dużej mierze bierze się stąd, że – jak mówi cytowany przez Delingpola brytyjski historyk Guy Walters, „zawsze jest miło czytać o wojnie, którą się wygrało”. Walters tłumaczy, że odniesienia do wojny są nadal żywe i eksploatowane, ponieważ zawiera ona w sobie pewne uniwersalne schematy – świat drugiej wojny światowej to świat pustyń, lasów i gór, gdzie walczą siły dobra i zła, a w zakończeniu czarny charakter umiera w ciemnym i zimnym bunkrze. „The Second War World is the greatest story ever”- mówi Guy Walters – historyk przygotowujący książkę o ściganiu nazistów po klęsce Hitlera.

Delingpole w dalszej części swojego artykułu, podaje inny bardzo ciekawy argument, łącząc fascynację II WŚ z nagłą zmianą myślenia o świecie, świecie po zamachach z 11 września 2001 roku. Wojna w Iraku zachwiała spokój ludzi. Prezentowana w mediach zagościła na stałe w świadomości ludzi. Nie jest to jednak konflikt, w którym prosto ustalić można dobrego i złego gracza. Nie ma wyraźnego podziału na dobro i zło. Tymczasem okres II wojny światowej jawi się jako czas, gdzie bez problemu określone były czarne i białe charaktery, a siły zła i dobra walczyły ze sobą jak w starych eposach rycerskich. Wiadomo było, kto jest wrogiem a kto sojusznikiem, żołnierze często umierali za przyjaciół, istniało poczucie honoru i niezwykłe poświęcenie. Okazuje się, że współcześnie ludzie szukają takich wartości. Specyficznie interpretowana II wojna światowa daje im do rąk niesamowity zasób postaci i obrazów, odpowiadających potrzebom konsumentów.

Trzeba dodać, że ludzie, uświadomili sobie nagle, że jeszcze wciąż żyją weterani II wojny światowej, którzy z powodzeniem mogą zająć miejsce sezonowych gwiazdek muzyki czy filmu. „(…) some of those heroes are still atround to benefit(…) – pisze Delingpol.

Warto zastanowić się, na ile moda na II wojnę bierze się z chęci upamiętnienia bohaterów, a na ile wynika z potrzeby odnalezienia źródła prawdziwych historii z jasno określonym przesłaniem, w których ostatecznie zło przegrywa z dobrem. W dobie kryzysu fabuł i osobowości ta specyficzna interpretacja największego kataklizmu cywilizacyjnego, w którym w ciągu pięciu lat zginęło 55 milionów ludzi, może być traktowana jako oryginalny zamiennik superprodukcji z Hollywood. I niestety niewiele więcej.

Zobacz też:

For you, reader, the war is just beginning

• • •

Kategorie: Formy upamiętnienia / Świadomość historyczna